Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832–1914)...
najwyższymsymptomatemówczasowegomoralnegoprawa.[ł]Pracaipoświęceniesięczłowieka,
rodzinipokoleńdlaswojegonarodubyłonajwyższymsymptomatemówczasowegomoralnego
prawa.Kiedynakoniecczłowiekowiobjawionezostałobraterstwo,czylizjednoczeniecałegorodu
ludzkiegowjednymmoralnymprawie,poświęceniesięczłowieka,rodzin,pokoleńinarodów
dorealizacjitegoobjawieniajestnajwyższąmoralnością.Otoczemujesteśmychrześcijanami.
Stwarzającnowemoralneprawowskazałchrystianizmceldziałalnościnowy;zniszczyłdoktrynę,
któraczłowiekowiświatgootaczającyzaprzedmioteksploatacjiswojejuważaćkazała.Obmył
ciałozgrzechuupadku,uświęciłczłowieczegoduchazostawiającmujegowolnyindywidualizm,
czyliwolnąwolęwyborumiędzyzłemadobrem,tojestsłużeniemciałulubduchowi;aprzez
tosamokazałmusięuważaćzainstrumentdlawyrabianiaprzyszłości;aprzeztosamostworzył
obszernepoświęceniewskazującobowiązkidowykonania.Naobowiązkuopartąspołeczność
nazywamychrześcijańskąspołecznością.Idlategonieprzywiązujemysiędoprzyjętychformuł,
idlategonazwaliśmysięWyznawcamiObowiązkówSpołecznych”.
WyznawcyObowiązkówSpołecznych,wodróżnieniuoruchugromadzkiego,zapunkt
wyjściauważaliniewolęiprawaludu,alewolęBożą,albowiemChrystusczłowiekowinic
nieobiecałinicnieprzyrzekł,ajedyniewskazałdrogi,któryminależypodążać.Grupawy-
znawcówodpoczątkudokońcabyłanieliczna.Liczyłaokoło70uczestników.Niedługoteż
zachowałaorganizacyjnąodrębnośćiideowąniezależność.ZinicjatywyKrępowieckiegow1841r.
przyłączyłasiędoZjednoczeniaEmigracjiPolskiej.KrótkoprzedśmierciąKrępowieckizbliżył
sięjeszczedoStowarzyszeniaDemokracjiXIXwieku,którymkierowałJózefOrdęga,abywraz
ztymśrodowiskiempowrócićdoTDP
.KrępowieckizmarłwLondyniew1847r.wcałkowitej
nędzy,bezśrodkówdożycia,wyczerpanypracąfizyczną.
WramachZjednoczeniaautonomięzachowywałanatomiastbliskaideowoWyznawcom
ObowiązkówSpołecznych,GminaHavr.Członkowiegminywywodzilisięgłówniespośródżoł-
nierzy–powstańców,którzypolistopadowejklęsceudalisięwpodróżdoAmeryki.Zatrzymalisię
wefrancuskimporcieHavritampozostali.Światopoglądhavrzanukształtowałsiępodwpływem
myśliBûchezaiLamennaisa.GminapodjęłaszybkowspółpracęzlelewelowskimZjednoczeniem
EmigracjiPolskiejuważając,żetainicjatywa,zjednejstrony,możerealniedoprowadzićdozli-
kwidowaniafaktycznychpodziałównacentrystycznymilewicowymbiegunieemigracji,zdrugiej
zaś,stanowićalternatywęwobeckonserwatywnegoobozuks.AdamaJerzegoCzartoryskiego1.
1
Zazjednoczeniemgorliwieagitowałyrównieżukazującesięwtymczasieemigracyjneczasopismademokratyczne,
jakchoćby:nSprawyEmigracji”(odstycznia1838r.nPolacynaEmigracji”),nRepublikanin”,nDemokrata
Polski”(wydawanywParyżuod1837r.,zasprawąKazimierzaTomkiewicza),ukazującasięponownienNowa
Polska”(JózefataBolesławaOstrowskiego)iprzejawiającaszczerzesocjalistyczneprzekonanianPolska”(Czyń-
ski,FerdynandRogiński,CzesławPieniążek,FranciszekKsaweryZawadzkiiMichałChodźko).Interesująco
natymtlewydajesięprezentowaćśrodowiskoskupionewokółnPolski”.Opowiadałosięonoza:nrewolucją
agrarną”,potrzebąrozwiązaniasprawywłościańskiej(uwłaszczeniechłopów),chrześcijańskąnorganizacjąpracy”
31
