Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832–1914)...
około70osób),wtymmiędzyinnymi:EdmundChojecki,FranciszekGrzymała,Lechevalier,
Carpentier,Lacaussade,Overbeck(przyjacielMarksaiEngelsa),Rosjanie(głównieBakuniści),
Włosi,Hiszpanie,Rumuni,CzesiiChorwaci.
NałamachnLaTribunedesPeuples”Mickiewiczuszczegółowiłswojąwizjęsocjalizmu
utopijnego.Niesposóbjednakodnaleźćwjegoanalizachiinterpretacjachnideisocjalnej”
jakichśnaukowychuzasadnień.Byłyonemocnointuicyjne,wpełniautorskie,dalekieoddok-
trynerstwaiślepegoepigoństwa.Zdrugiejjednakstrony,podążajączaMarksemMickiewicz
twierdzi,żeziemiaikapitałtowartościwzględne,anjedynymiprawdziwymbogactwemjest
praca”.Wcykluartykułówwyjaśniających,czymjestsocjalizm(zkwietnia1849r.)Mickie-
wiczpisał:nPrawdziwysocjalizmnigdyniezachęcałdobezładumaterialnego,dozamieszek
iwszystkiego,cozatymidzie.Niebyłnigdywrogiemautorytetu.Wykazujetylko,żewstarym
społeczeństwienieistniejejużżadnazasada,naktórejbymożnaoprzećautorytetprawowity,
toznaczyzgodnyzobecnymipotrzebamiludzkości.(ł)Tegoczesnysocjalizmjesttylkowy-
razemuczuciatakstaregojakpoczucieżycia,odczuciatego,cownaszymżyciujestniepełne,
okaleczałe,nienormalne,azatemtego,conieszczęśliwe.Uczuciesocjalnejestporywemducha
kulepszemubytowi,nieindywidualnemu,leczwspólnemuisolidarnemu.Uczucietoobjawi-
łosięzsiłązupełnienową,przyznajemy;jesttonowyzmysł,któryczłowiekduchowyzdołał
sobiewytworzyć;jesttonowanamiętność.Wdawnychwiekachroznamiętnianosięmiłością
kumiastomrodzinnym,kupaństwomwyłączniepolitycznym;namiętnościte,niewątpliwie
wielkie,jeślijeporównaćznamiętnościamiludożercy,któryroznamiętniasiętylkodouczty
zciałaswegowroga,lubznamiętnościąSzwajcara,kondotieranasłużbiepapieżalubkrólaNe-
apolu,Szwajcara,któryroznamiętniasiętylkodopieniędzyjnamiętnościteusprawiedliwia
sięobecniejakzamiłowaniedziecidozabawekisłodyczy,zapewniającychimdoraźneuciechy,
jakzamiłowaniedeputowanychdoposadipensji,zamiłowanieuprawnionewprzeszłości,
namiętnościuprawnionewczasachRestauracjiiLudwikaFilipa,aleniemogącejużkusić
spragnionychludzisocjalizmu.Socjalizm,jakocałkiemnowy,manowepragnieniainowe
namiętności,którychniemogąpojąćludziestaregospołeczeństwa,podobniejakpragnień
młodzieńcaniepojmiedziecięctwoanizdziecinniałastarość.(ł)Uczuciesocjalnebędziemogło
staćsięnamiętnością,czynemirzeczywistościądopierowtedy,gdywybuchniewduszyludzi
prawdziwiereligijnychipatriotycznych.Uczuciareligijneipatriotycznesąpodstawąsocjalizmu”.
Cechąimmanentnąmickiewiczowskiegosocjalizmubyłskrajnywręczantykapitalizm,który
dzisiajokreślilibyśmyjakoantyglobalizm,niecoporywczyiinstynktowny,płynącyzgłębiserca.
Mickiewiczwalczypióremzegoizmemnkramarskiegoducha”,nuwielbieniembożkakapitału”
(wszechwładząkapitału),zpaństwemjntowarzystwemakcyjnymwzajemnegowyzysku”
igiełdąjnnowąświątynią”czasów,wktórychdanemubyłożyć.
Alternatywędlapowstrzymaniawszechwładzykapitalizmudostrzegałwponadczasowych,
uniwersalnychiciągleżywotnychzasadachwyniesionychzchrześcijaństwaisolidaryzmiespo-
41
