Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomI
kaSuareza,JanaGersona,AndrzejaBianchii,HugoGrocjusza.Ostatni,trzynastynumernGłosu
Kapłana”ukazałsięwlutym1864r.Pismojednaknigdynieosiągnęłowyżynintelektualnych.
Gazetkąkonspiracyjną,bliźniaczopodobnądonGłosuKapłanaPolskiego”,byłukazujący
siętylkow1863r.nDzwonDuchowny”(ukazałysięzaledwieczterynumery,ostatnizdatą
17VIII1863r.).RedaktoraminDzwonu”byliksięża:LeonKorolec(naczelnikpowstańczy
powiatułukowskiego),TadeuszStodulski(naczelnikjednegozkomisariatówwarszawskich)
iKazimierzŻuliński(zwarszawskiejparafiiśw.Antoniego,współpracownikAgatonaGillera)
orazpodzielającylelewelowskiepoglądynadziejePolski,historykislawistaJulianBartoszewicz.
PrzeważałanałamachnDzwonu...”niemalwyłącznietematykareligijnaipatriotyczna,agitacja
narzeczzaangażowaniawpowstaniewszystkichstanówspołecznych.Jednoczenieprzestrzegano
nprzedfałszywymiprzyjaciółmi”sugerując,żewwalceowolnośćnależyliczyćjedynienawła-
snesiły.Delikatniejedyniepodnoszonokoniecznośćrozwiązaniasprawychłopskiejpoprzez
uwłaszczenieirozwójoświatyludowej.Cojednakciekawe,równiesubtelnienałamachpisemka
przemycanoideeposłannictwadziejowegoPolski.WartykuleCrux,spesunica(z17VIII1863r.)
stwierdzanonaprzykład,żeziemiepolskiesąnprzybytkiem,kościołemBożym,żywymJeruzalem,
dodajmyKalwarią,Krzyżem(ł).KrzyżwięcjestobrazemPolskidzisiejszej,przezkrzyżPolskajest
złączonazwiecznością,bodlawieczności,bodlaBogaponosimęczeństwokrzyżowe”.Winnym
miejscuprzewidywanodlaPolskirolępomostumiędzyświatemchrześcijańskim(katolickim)
aprotestanckąSzwecjąimuzułmańskąTurcją.Prasoweinicjatywyzaangażowanychnarodowo
duchownychniemiałyjednakwiększegoznaczeniadlakształtowaniasięformacjiideowejlewicy
chrześcijańskiej.Nawetjeślidocenimyichagitacyjnycharakter,żarliwypatriotyzmiwiaręwod-
rodzenieRzeczypospolitej,totrudnojestodpowiedziećnapytanie,jakabyłapoczytnośćnGłosu
KapłanaPolskiego”inDzwonuDuchownego”,jakibyłichspołecznyzasięgifaktyczneznaczenie.
Radykalnamyśldemokratycznawpierwszychlatachpoupadkupowstaniastyczniowego
ztrudemodradzałasięnaziemiachpolskich.Kontynuowanojązmniejszymiograniczeniami
naemigracji.ConajmniejdoczasówKomunyParyskiejjużniecoinnepokolenie,wodmiennych
odczasówpolistopadowychrealiachmogłorozwijaćformacjęintelektualną.Czasybyłytojednak
niełatwe.PolakówwwolnychkrajachzachodniejEuropyniewitano,jakdawniej,zotwartymi
rękoma.UwybrzeżyAngliikamieniamiprzywitanowysiadającychtułaczy.nTakibyłnświat
ichrześcijańskaspołeczność1865roku”jpisałrozgoryczonyJózefIgnacyKraszewski.Pomimo
apelówMazziniego,Hugoiinnychreprezentantówruchunwolnościowego”,rządyeuropejskie
zniechęciąpatrzyłynanowychpielgrzymówznadwiślańskiegokraju.Cenionywśródpolskich
radykałówProudhontwierdził,żejużoddawnaPolskąniewartosięzajmować.
Poupadkupowstania,ufającszacunkomJerzegoBorejszy,krajopuściłookołodziesięć
tysięcywychodźców.ByłatojednakspołecznieinnaemigracjaniżtanWielka”,polistopadowa.
Bezwieszczów,intelektualniesłabszaimniejreprezentatywna.Byłotorównieżwychodźstwo
bardziejplebejskie,włościańskie,miejskieirobotnicze,niżpoprzednio,czasaminiezorientowane
46
