Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
WPROWADZENIE
ciąpatrzyłemm.in.namonografieKrzysztofaKowalskiego,któryprze-
prowadziłszczegółowebadaniakampanologiczne,skupionenadzwonad
średniowiecznydnaPomorzu31.Jednakdziękipracyardiwalnejudało
sięwuzupełnićwiedzęioteXIX-wiecznedzwony,aledodałemteżcie-
kaweinformacjeonieanalizowanymdotydczaszłotnidwieczymalar-
swiesztalugowym.Wwieluwypadkadnaszkicowałemnanowodzieje
zadodniopruskidświątyńewangelicid32.
Pominąłemdziałalnośćkatoliciegosowarzyszeniabudownidwa
kościelnego,czyliBonifatiusVereinoraztzw.Kulturkampfu,wsominając
jedynieokonkurencjiwyznaniowej.Jejobecnośćprzewijałasięwźród-
ładardiwalnyd,jakdoćbywwypowiedziadadminisracjipruskiej,
nawołującejdoinwesycjiarditektonicznydcelemwzmocnieniażywio-
łuniemieciegobądźpozycjilokalnejparafiiewangeliciej.Jejefektem
byłopowsawaniekonkurencyjnegoewangeliciegobudynkukościelnego,
któregowieżagórowaćmiaławpanoramiewielumiejscowości,narówni
zwieżąkościołakatoliciego.ArditekturakatolicaczasówWilhelmaII
wymagaosobnejprezentacji,tymbardziejżeitowyznaniebyłopodpo-
rządkowanerealizacjiwytyczonydprzezpańswocelówiwbrewobiego-
wejopinii,byłowsieraneprzezcesarswo33.Niniejszarozprawapowsała
nabaziereprezentatywnegodorobkunaukowegodawnydiwsółczes-
nydniemiecidipolskidbadaczyhisorii,politykisztuki,kulturyire-
ligii,przybliżającpolskiemuCzytelnikowiproblematykęarditektury
protesanciejXIXipoczątkuXXwieku.Uzupełniłyonedanezkilku-
setjednosekardiwalnyd,którydprzebadaniepozwoliłonapozyskanie
ogromnejilościniepublikowanydmateriałówfaktograficznydiznaczne
poszerzeniewiedzynatematarditekturyKościołaewangeliciegonain-
teresującymnasobszarze.
31
K.M.Kowalski,InskrypcjenadzwonachgotyckichwPrusach,Gdańsk2006oraz
tenże,TubaDei.Studiakampanologiczne,Gdańsk2006.
32
Pracaskupiasięwprawdzienaświątyniachewangelickich,aleuzupełniająjątak-
żedziejepastorówek,częstozintegrowanychzsamymkościołemlubpowstających
zniąniemalrównolegle.
33
CesarzWilhelmIIutrzymywałdobrestosunkim.in.zkatolickimibiskupamiPrus,
wspomagałremontyibudowękościołówkatolickichpoprzezBonifatius-Vereins.
Czytelnikmożeodnieśćwrażenie,żenakartachniniejszejpublikacjimadoczynie-
niawyłączniezniemieckimkrajemluterańskim,alejesttotylkoefektwyłącznego
skupieniasięnazagadnieniachprotestantyzmuijegobudownictwa.
