Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
AdamBosiacki
kich-instytucji12,naktórychopierałsięprzedrewolucyjnyporządek
społeczny.
AlexisdeTocquevillezaprezentowałtezę,żegłębsza,egalitarnare-
wolucjajeszczebardziejudoskonalaicentralizujeinstytucjestarego
porządkuiżepopewnymczasieinstytucjecodozasadypowracają
dopierwotnych13.Ostatniacechacodozasadyniejestprawdziwa,
gdyżjużwjegoczasachwwynikurewolucjinastąpiłynieodwracalne
przeobrażeniaspołeczne.Rzadkokiedy,chociażzpewnymiwyjąt-
kami14,restitutioinintegrumpoprzedniegostanurzeczy(starychrzą-
dów,czyliancienrégime)doinstytucjiprzedrewolucyjnychbyłojuż
niemożliwe.Gdynastępowało,mieliśmydoczynieniazrewolucjami
łagodnymi(chwalebnarewolucjawAnglii15iczęścioworewolucja
amerykańska).Rewolucjamateżzazadaniezanegowanienegatyw-
nychdotychczasowychzjawiskspołecznych,obiecującichradykalną
negację,jakąsąszczęścieinieziszczonedotychczas,małorealnekon-
cepcjespołeczne(kwestiasocjalnawrewolucji)16.
Przywmiaręstarychinstytucjachrewolucjaczęstowytwarzaprzede
wszystkimwidocznyrozbudowanypaństwowysystempermanen-
tnychrepresji.Wbrewformułowanymhasłomstanowitakżeza-
przeczeniepierwotniegłoszonychidei,innekoncepcjezaśzwalcza17.
Radykalizmrewolucyjnychhasełtrafiagłównienapodatnygrunt
wmniejcywilizacyjnie,wtympolitycznie,rozwiniętychgrupach
społecznychczypaństwach(przykładembędąrewolucjafrancuska
irewolucjerosyjskie).NawetjednakrozwójspołecznywXXw.-pisał
12Zob.np.P
.Goubert,L
)AncienRegime,t.1,Paris1969,t.2,Paris1973.
13Wkwestiitejpor.teżnp.H.J.Berman,Prawoirewolucja…,s.43.
14JakoprzykładwyjątkumożnapodaćpróbyrestauracjiancienrégimeweFrancji
po1814r.(do1830r.)albodążeniedopowrotuwielukoncepcjiczyinstytucjisprzed
1917r.poupadkupaństwkomunistycznych,zwłaszczaposiadającychpaństwowość
wokresiemiędzywojnia,aletakżekoncepcjiliberalnychwRosji.Wobuprzypadkach
wskazanepróbyponiosłyfiaskobądźteżichskutecznośćbyłamocnoograniczona.
15Wpiśmiennictwiepolskimm.in.HubertIzdebski(Rewolucjaaprawo…,s.82)
stwierdził,żewłaśnieGloriousRevolution1688r.irewolucjafrancuskaupowszechniły
rozumienieterminuwzakresienaukspołecznych.
16H.Arendt,Orewolucji,s.58in.
17K.R.Popper,Społeczeństwootwarteijegowrogowie,t.1-2,red.K.Szaniawski,
Warszawa1987.
