Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
AdamBosiacki
leźćelementyrewolucyjności(konserwatyzmrewolucyjny,rewolu-
cjakonserwatywnawNiemczechczyAmeryce).Wdoktrynachtych
elementyrewolucyjnościsąoczywiściedalekomniejsze.Nietrudno
jednakzauważyć,żeodczuwamyskutkirewolucyjnychzmian,ara-
dykalizacjawspółczesnychideologiiidoktrynpolitycznychświadczy
napewnoociągłejatrakcyjnościrewolucyjnychspołecznieidei.Nie-
trudnotakżezauważyć,żepozawspomnianymiangielskąchwalebną
rewolucjąirewolucjąamerykańskągłębokoegalitarystycznawkrót-
kimczasierewolucjafrancuskapo1789r.irewolucjabolszewicka,
wbrewdeklaracjom,zbudowałysystempolitycznyopartynabraku
podstawowychgwarancjiprzestrzeganiaprawczłowiekaiobywatela,
brakuposzanowaniaprawaijegolekceważeniuorazsystemiepań-
stwowychrepresjiwobeccałychgrupspołecznych.
Wspomnianyklasykkonserwatyzmustwierdzał,żeewolucjonizmnie
jestbynajmniejsposobemprzeprowadzaniareformspołecznych,tak
atrakcyjnychdlarewolucji
19
.Podobniejakantonim,etymologicznie
ewolucjonizmzostałzaadoptowanyzinnychnauk(wtymprzypadku
przyrodniczych)donaukspołecznych
20
.Jakokieruneknaukspołecz-
nychewolucjonizmniejestkonieczniesynonimempojęćrozwojuipo-
stępu
21
.Związany-choćniezawsze-zhistoryzmemczyteżkonser-
watyzmemorazłączonymznimorganicyzmem,wróżnychkrajachco
dozasady
22
stanowiprzeciwieństworewolucyjności,przeciwstawiasię
przemocyiradykalnymzmianom
23
.Opróczkonserwatyzmupierwotnie
ewolucjonistycznybyłliberalizm,wtymgospodarczy(cozrozumiałe).
Radykalizacjaliberalizmudoprowadziładopowstawaniaradykalnych
idei,zwłaszczaobyczajowych,tegokierunku,współcześnieutożsamia-
nychtakżezapoteozątzw.prawmniejszości.Ewolucjonizmjestteż
obecnywwiększościspołecznychakcentówróżnychreligii,wtym,jak
19E.Burke,Rozważaniaorewolucji…
20Zpracostatnichzob.np.Historiaewolucji,red.nauk.S.Parker,przedm.A.Ro-
berts,Warszawabrw.[2017].
21InaczejK.Chojnicka,Ewolucjonizm[w:]Słownikhistoriidoktrynpolitycznych,
red.nauk.M.Jaskólski,Warszawa1999,t.2,s.150.
22Codozasadystosowanieprzemocyconajmniejdefactodopuszczajązreguły
antyrewolucyjneustrojeautorytarne.
23Wymienionewostatnimzdaniucechyewolucjonizmu,pozahistoryzmem,
por.K.Chojnicka,Ewolucjonizm…,s.150.
