Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Republikanizm-„widmowolności”
25
ZgołainaczejspojrzynapostaćRzewuskiegoJ.M.Rymkiewicz.
Wrozmowiedla„Teologiipolitycznej”zMarkiemCichockim,Dariu-
szemGawinemiDariuszemKarłowiczemwgrudniu2008r.Rymkie-
wiczlapidarniestwierdził:„Cenzuryniema,więcwłaściwiewszystko
możnapropagować.Alekiedyś,wdziewiętnastymwieku,kiedypoja-
wiłsięsłynnyodstępca,HenrykRzewuski,wielkizresztąpisarz,iza-
cząłswojąapostazjępropagowaćnapiśmie,poprostuniedanomu
żyćiprzypomocyróżnychpublicystycznychsposobówpróbowano
gowygonićzpolskości.Choćbyłwielkimskądinądpisarzem,trakto-
wanogookropnie.Ostatecznieskończyłjakorosyjskibłazennawar-
szawskichsalonachfeldmarszałkaPaskiewicza.Możnawtedybyło
byćrusofilemimożnabyłozRosjanamikolaborować,alepocichu
[podkr.M.J.].Głośnepropagowanierusofilstwaorazprzepowiada-
nie,żePolskiniebędzie,ponieważstopisięzwielkimsłowiańskim
mocarstwem,byłoprzezdbającychoswójnarodowyinteresPolaków
prześladowane”4.NieprzeszkodziłotoRymkiewiczowi,bywesei-
stycznymReytanie.UpadkuPolskipięćlatpóźniejpowołaćRzewu-
skiegojakowiarygodnegonarównizinnymiautoramiświadkalo-
sówrzeczonegoTadeuszaReytana.Oczywiścieniematusprzeczności
wsamychsądachRymkiewiczaoRzewuskim,tyleżeprzywołane
fragmentypochodzązPamiątekSoplicy,czylisprzedmomentu,gdy
Rzewuski,oczywistyjużwtedyrusofil,jeszczeniegłosiłwszemiwo-
becswejapostazjiirezygnacjizwizjiodzyskanianiepodległości5.
OczywiścieRymkiewiczjakozawodowyhistorykliteraturyierudyta
doskonaleotymwie,ajednakjesttopewiendysonans.
WbrewtwierdzeniomNowaczyńskiegopostaćidziełaRzewuskiego
porzeczywiściedługimstanie„hibernacji”nigdyniezostałyzapo-
mniane.Możeowomiędzywojennegrono„bakałarzy-historyków”
i„katedralnychmiernot”niepotrafiłodocenićwpełnioryginalności
iwyjątkowościtegopisarza,ograniczającsiędo„zaprzaństwa”i„Don
4
J.M.Rymkiewicz,Rozmowypolskiewlatach1995-2008,Warszawa2009,s.262-263.
5J.M.Rymkiewicz,Reytan.UpadekPolski,Warszawa2013,s.105-107.Przywo-
łanytufragmentpochodzizH.Rzewuski,PamiątkiJ.P
.SewerynaSoplicycześnikapar-
nawskiego,Warszawa1978,s.202-218.RzewuskipiszeonimjakooTadeuszuRejete-
nie,bliskoznimzresztąspokrewnionym.Kwestiępisowninazwiskadogłębniewyjaśnił
wcytowanymjużdzielesamRymkiewicz.
