Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Erozjagranicprawwyłącznychwpolskimieuropejskimprawieautorskim
Wdyrektywie2001/29/WEunormowanezostałytrzyzasadniczeuprawnie-
niawyłączne:prawozwielokrotniania,prawowprowadzaniadoobrotu8orazprawo
publicznegoudostępniania9.Wyłączneprawanajmuipublicznegoużyczeniareguluje
natomiastdyrektywa2006/115/WE.Tasamadyrektywaprzyznajejednocześnieprawa
wyłącznepodobnedoautorskichartystomwykonawcom,producentomfonogramów
oraznadawcom,alewdośćszerokimzakresiezastępujejesamoistnymprawemdo
wynagrodzenia.Jakztegokrótkiegoprzegląduwynika,zarównowstosunkachmię-
dzynarodowych,jakiwprawieunijnymkonstrukcjaprawawyłącznegoodgrywarolę
zasadniczą.
Nieinaczejjestwwprawiepolskim.Ustawaz4.02.1994r.oprawieautorskim
iprawachpokrewnych10,określająctreśćmajątkowychprawautorskich,posługujesię
terminemnprawowyłączne”.Tasamaformułazastosowanajestprzyokreśleniutreści
wszystkichprawpokrewnych,aczkolwiekwprzypadkuniektórychspośródnichistotną
rolęodgrywatakżeprawodowynagrodzeniazaniektórepostacikorzystaniazdanego
dobra11.
Zewzględunasamąnaturęprawwyłącznychkażdewkroczeniebezupoważnienia
wichgranicejestdziałaniembezprawnyminarażonejestnasurowesankcje.Ztego
względuowegranicepowinnyrysowaćsiębardzowyraźnie.Niestety,wrzeczywistości
jestinaczej,przyczymniebezpiecznapłynnośćgranicprawautorskichprzejawiasię
wkilkupłaszczyznach.Jednąznichjestzakresprzedmiotowytychpraw.Jegoklarow-
nośćpoważniezakłócapojawianiesięcoraztonowychrodzajówwytworówludzkiego
umysłu,aniezależnieodtegoznanaoddawnakategoriakleineMunze.Innegorodzaju
niepewnośćmożewynikaćztrudnościwustaleniupodmiotuprawawyłącznego.Oile
dlazakresuiintensywnościjegoochronyniema–przynajmniejformalnie–znacze-
nia,ktojestjegopodmiotem,otyleniemożnośćidentyfikacjiosobyuprawnionejmoże
utrudnićustalenie,czyprawotojeszczeistnieje,czymożejużwygasło.Wynikato
zpowiązaniapoczątkubieguokresuochronyautorskichprawmajątkowychzróżnymi
datami,wzależnościm.in.odtego,czypowstałynarzeczautora,czyinnegopodmiotu.
Przejawytegotyputrudnościwystępująm.in.wprzypadkutzw.utworówsierocych.
Niepewnośćcodogranicautorskichprawwyłącznychdotyczywreszcietreścitych
praw.Wostatnimćwierćwieczu,zewzględunaeksplozjęnowychtechnologii,trud-
nościwustaleniuichzakresupoważniesięnasiliły.Problemtenmaistotneznaczenie
społeczne,zagrażabezpieczeństwuobrotunamasowąskalę.Dotykanietylkoprofesjo-
nalnepodmiotygospodarcze–tzw.użytkownikówutworów–aletakżeszerokiemasy
odbiorców,konsumentów.Temuwłaśnieaspektowigranicprawautorskichpoświęcone
sądalszewywody.
8Tłumaczenieterminurightofdistributionjako‘prawodorozpowszechniania’uważamza
wadliwe,gdyżpojęcierozpowszechnianiamawprawiepolskimdużoszerszeznaczenie.
9Tłumaczenietegopojęciajakonprawodopublicznegoudostępniania”jestmoimzdaniem
niefortunne,ponieważodbiegaodpolskiejterminologiiprzyjętejwurzędowymtłumaczeniutrak-
tatówWIPOz1996r.;zob.niżejprzyp.43.Więcejnatentemat:M.Czajkowska-Dąbrowska,
Koncepcjawłasnościowaprawaautorskiegonatleprawaeuropejskiego,SI(wdruku).
10Dz.U.z2017r.poz.880,dalej:pr.aut.
11Zob.art.86ust.3iart.94ust.5pr.aut.
73
