Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
bitewiwfuriipojedynków,tasamabrutalnośćinstynktów,mimo
iżpuszczonanainnetory.ProcessłynnejlaVoisin,doktóregotrzeba
nambędziepowrócić,kreślącżycieRacine'a,„czarnemsze”pani
deMontespan,wielkasprawatrucicielska–otomomenty,któreraz
porazodsłaniająnamiętnościprzewalającesiępodgładką
powierzchniąwersalskiejsadzawki.
TegoświatawyrazemstajesięRacine.Heroizmprzeżyłsię;nie
ostałsiępodskalpelemtejnawskrośpsychologicznejepoki,która
wydałaPascala,LaRochefoucauldaiMoliera.Zbytbohaterskigest
spotykasięumłodegopokoleniazesceptycznymuśmiechem.
Zesprawypublicznej,zRacinem,tragediaprzechodzinażycie
prywatne;zpolabitwyisprawpolitycznychchronisię–mimoswych
antycznychpozorów–dobuduaruialkowy;treściąjejstajesięprzede
wszystkimmiłość,pierwszyraz,odpoematówoTristanieiIzoldzie,
ujętawliteraturzefrancuskiejztakąprawdą,głębiąisiłą;miejsce
retorycznejlogikizajmujeprzenikliwaibardzoludzkapsychologia.
BohaterkąRacine'astajesiękobieta,ponieważwniejnamiętność
miłosna,nieprzeciwważonaniczym,doprowadzonadoostatecznych
konsekwencji,depcącawszystko,znajdujenajpełniejszewcielenie.Tak
jakterenemCorneille'abyłświatmęskich,całyhoryzontziemi
obejmującychidei,dążeńiinteresów,takuRacine'apunktciężkości
przeniesiesięwduszękobiecąi,cowięcej,podtymznakiemzarówno
teatrjakpowieśćwznacznejmierzeażpodziśdzieńpozostaną.
WcieleniemteatruCorneille'ajestpostaćCydaczyHoracjusza;teatru
Racine'a–Hermiona,RoksanalubFedra.
Niechodziojałowerozważanie,ktojestwiększy–Corneilleczy
Racine.OdRacine'aidziepowiewświeżej,uroczej,drażniącejnieco
poezji;Racineposunąłteatrpodwzględemprawdypsychologicznej,
naturalności,prostotyowielenaprzód;niemożnajednakzapominać,
iżmiałonprzedsobą–Corneille'a,gdyówtytanCorneilleniemiał
przedsobąprawienikogo.Chodziocoinnego.Faktemjest,
iżCorneillezamykapewnąbohaterskąepokę,któracorazbardziejsię
odnasoddala;gdyRacineotwierawliteraturzeepokęnową,wktórej
żyjemydodziśdnia.Idlategowostatnichdziesiątkachlat,kiedy
dążeniedopsychologicznejprawdynadałoliteraturzetakwybitne
piętno,odbywasięweFrancjizwrotdokultuRacine'a,wzgardzonego
chwilowoprzezkrótkowidztworomantyzmu.
Zabawnaigraszkakonwencjiliterackich!Racineprzedstawiadzisiaj,
dlapowierzchownegosąduczytelników,przedewszystkimklasyczny
umiar,chłodnągładkośćwysłowienia,wytwornączułośćsentymentów,
