Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
74
JózefCzapski
robotąpolityczną,todomenastarychidiotów,którzysiękręcąwkół-
ko.Niechodzitubynajmniejoataknatakączyinnąkoncepcjępoli-
tyczną.Światsięwali,niechsięwali.Stalinbudujenowąnegipską”
cywilizację–niechbuduje.To,żemusięudaje,świadczymoże,żema
rację.Nieracjęabsolutną,wktórątamłodzieżniewierzy,aleracjęna
danąchwilę,wdanymprocesiehistorycznym,bojestwtejmłodzieży,
wkażdymrazienaodcinkupolitycznym,wyraźnynurtoportunizmu.
Słowofaktoprekłonstwo,wymyśloneprzezRosjan,aktóreoznacza
ubóstwieniefaktówwprzeciwieństwiedojakiejkolwiekteoriiczy
koncepcji,cechujetęmłodzież.Chodzijedynieoto,jaksięurządzić,
żebymożnabyłospokojniestudiowaćIVwiek,BizancjumalboEliota.
Przecieżitakwpływużadnegosięniemanarzeczywistość.Jestnma-
szynkaewolucji”.Tutajdziałająspopularyzowanesloganymarksi-
zmu.Aprzytymprzecieżnbytokreślaświadomość”,anienaodwrót,
więcświadomośćjestwytworemtakichczyinnychwarunków.Jedyne
cojeszczeważne,totedziedziny,któreniezawadzająożyciespołecz-
neanioprzeklętąpolitykę.Wkażdymreżimiegorzejczylepiejmoż-
nastudiowaćmatematykęibadaćlataurodzeniaGoiczyMagnasca
–jeżelinapiszępracęoGoi,trzebabędziedodaćjakieśchapeaumark-
sistowskielubznówmożeinne,katolickie,zależyodtego,odkogo
bioręstypendiumAletowszystkonieważne.Ważnejest,jakośprze-
żyć,natotrzebadostaćstypendiumztejczyztamtejstrony,skąd,to
znównieistotne,abybyło.Gdybyżtylkodanosięuczyć,dopędzićczas
stracony,gdybymożnabyłochoćwnauceisztucetaksięotorbić,żeby
zapomniećwstrząsyinędzędzisiejszejrzeczywistości.Obytewstrzą-
syniezniszczyłymozolnieodbudowywanegoświatamyśliisztuki.
Tenstosunekdopolityki,dospołeczności,ironicznieobojętny,
anawetcyniczny,niejestnowy.Mawspaniałeprecedensy–czyLe-
onardo,proponującsięjednocześniePapieżowiiSforzy–swojąsztu-
kę,wiedzęi…planymaszynwojennych,niepatrzyłztąsamąobojęt-
nościączynawetcynizmemnawstrząsyiwalkiswegowieku?
Niewiem,czytagrupajestliczna.Podwzględeminteligencjijest
onachybanajciekawsza.Mówiłemonichzwielkągorycząpisarzowi
czujnemu,niePolakowi.
nPannazywaich»eskapistami«?–zapytał.–Czypanjestpewny,
żetakjestwłaśnie,amożejesttosłusznaizdrowareakcjaprzeciw-
konam,którzyopuściliśmysprawynajważniejsze,wieczne,dlaprze-
