Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
BarbaraKita
zwierciedlasposóbnzamieszkiwania”danegomiejscaprzezludziiwraz
zpamięcią,aktywnościątworzyrodzajnpalimpsestuzwielościąwarstw
doodczytania”6.
Wrozmaitychmodelachwspółczesnej,częstodopieropostulowanej,
refleksjiopejzażunajistotniejszajestświadomośćtransformacji,jakie
zachodząwnimpodwpływemrozmaitychczynników,dynamikitych
zmian,ścieraniasięhistoriimiejsc,przestrzeni,okolicy,zamieszkiwania
orazpamięcidziałańludzizsamymimiejscami.Krajobraznjakomiej-
scestykuprzeszłości,teraźniejszościiprzyszłości[…]niejestcałością,
naktórąmożnaspojrzeć,leczraczejświatem,wktórymjesteśmy,uzysku-
jącwidoknanaszeotoczenie”7.WdefinicjiTimaIngoldadostrzecmożna
to,coprzejawiasiętakżewwieluinnychpodejściach,amianowiciepo-
dwójnystatusontologicznykrajobrazu.ZwracanańuwagęRomaSendy-
ka8,sięgającdoniemalźródłowejdefinicjikrajobrazu,autorstwadoktora
Johnsonaz1755roku,wktórejpodkreślanyjestfakt,żekrajobraztojed-
nocześnieobiektijegoreprezentacja.Niemabowiemnieuprzedzonego
oka-stwierdzenietodotyczyzwłaszczaokafilmowca,artystyprzystępu-
jącegodokamery,tworukultury,sztuczniewyposażonegowkonstrukcję
optyczną,którejnależysięnauczyć.Takiwidok-widokfilmowy-zawsze
jestjużpejzażemwkonsekwencjiingerencjiludzkiejoptykiwzmocnionej
przezobiektyw.
Wprzypadkufilmowychpejzażyteoretycznekomplikacjeulegają
zwielokrotnieniu,ponieważwewspółczesnychbadaniachnależywziąć
poduwagętakzwanyzwrotwmyśleniuokrajobrazie.Człowiekniejest
jużpostrzeganyjakowyłącznytwórcapejzażu,leczstajesięjegowspół-
twórcą,azarazemjednymzbytówprzyrody.Wtakimujęciuzmieniasię
statuspejzażu,któryniepotrzebujeludzkiegoodniesienia,byzaistnieć,
kazaćsięwidzieć,byćznaczącymnośnikiemsensów.Paradoksalnie,dzie-
jesiętakrównieżwkinie.Paradoksalnie,bokinojestsztuką-sztucznym
zapośredniczeniemtego,copozakamerą,przedniąipozakadrem,wdo-
myśle-ijakotakie,wymagaobecności,anawetingerencjiczłowiekajuż
napoziomieaparatu:wtymprzypadkuaparatuideologicznego,jakimjest
kamera,awłaściwiecałydyspozytywsłużącyuobecnianiuaktuodbioru.
Cowięcej,corazczęściejiwyraźniejtakżewkiniedostrzecmożnaten-
6Tamże,s.186.
7T.Ingold:TeTemporalityoftheLandscape.Cyt.za:B.Frydryczak:Więcej
niżobraz.Procesualnanatura…,s.186,187.
8Zob.R.Sendyka:Krajobrazy(nie)pamięci:dekonstrukcjakrajobrazukulturowe-
go.W:Więcejniżobraz…,s.85.
