Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
BarbaraKita
wizualnego,wktóreterytoriumjestwpierwschwytane.Ztegonpunktu
widzenia”spojrzeniebardziejkreujepejzaż,niżgopokazuje1.
Słowonpejzaż”maswójpoczątekwłacińskimpagusoznaczającym
terytorium,region,ojczyznę.Widaćtuwyraźnyzwiązekzesłowempays,
kraj.Nieodmienniejednakpojęciepejzażukojarzysięorazjestwywo-
dzonezmalarstwapejzażowego,zjużrenesansowejartystycznejkonwen-
cjinwychodzenia”zespojrzeniemwnaturę.Podobneodniesieniamożna
odnaleźćwsłowielandscape,landbowiemjesttymsamym,copays,kraj;
oznaczaziemię,krajrodzimy,rodzinny,ograniczonąprzestrzeń.Scapeto
zkoleioś,gałąź,filarkolumny;późniejsłowotooznaczałotakżesposob-
ność,możliwość,zdolność,nadaniekształtu.Wmalarstwiepejzażowym
rozwiniętymwXViXVIwiekupejzażoznaczaprzedstawienie,którego
tematemjestuchwyconewzrokiemotoczenie,gdzieosobysątylkoakce-
sorium,stająsięwyłączniedrugoplanowymrekwizytem.Fakttenwarto
podkreślićwodniesieniudofilmu,ponieważzwykłosięuważać,żepejzaż
przedkamerąjesttłem,spełniaswąfunkcjęjakokonwencjaikonogra-
ficzna,pozwalającnarozpoznaniaróżnegotypu:gatunkowe,rodzajowe,
autorskie,informacyjneitp.Wtensposóbpejzażstajesięstandardowym
tłem,mise-en-scène,decorum,bezktóregowkinieniemożnasięobejść.
Mimotozazwyczajtraktujesięjegorolęjakodrugoplanową,przyznając
prymbohaterombudującymnarracyjnośćidramaturgięfilmu.Wefek-
ciewkinienieokreślasięprzestrzenijakopejzażu(wktórym-zgodnie
zintencjąmalarstwapejzażowego-głównąrolęgrająotoczenieinatura,
apostaciludzkielubzwierzęcesąimpodporządkowane);mówisięraczej
odekoracji,bardzoogólnie-oprzestrzenifilmowej,inscenizacji,organi-
zacjiprzestrzeniwokółpostaciludzkich,któreogniskująuwagę.
Wprowadzeniekategoriipejzażulubkrajobrazuzawszejestświado-
mymustanowieniemnowychdystynkcji,podkreśleniemzmianypostrze-
ganiatego,cousytuowanenadrugimplanie:zaznaczeniemistotności
chmur,drzew,gór,ruchufal,morza,pustyni,wsi,miastcharakterystycz-
nychdlaokreślonegotypufabuły,przykuwającychwzrokniejednokrotnie
bardziejniżprotagoniści.Wtensposóbujawniasiępejzażjakobohater
główny,znaczący,mówiący,choćmilczący,oderwanyodstereotypowości
krajobrazupocztówki,widocznyiwidzialny,myślący,refleksyjny2.Istot-
1Zob.G.Beaudet,G.Domon:Lesterritoiresdel)émergencepaysagère.In:Les
tempsdupaysage:acteducolloquetenuaMontréal.Ed.Ph.Poullaouec-Gonidec,
S.Paquetteetautres.Montreal1999,s.66-67.
2Zob.B.Kita:Pejzażrefeksyjny.W:Przestrzeńwkulturzewspółczesnej.Litera-
tura.Teatr.Film.T.1.Red.D.Mazur,B.Morzyńska-Wrzosek.Bydgoszcz2016.
