Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.Historiesomatyczne
wyznacznikówuatrakcyjniającychfilm(jakopochodnychliteraturyite-
atru)byłomyśleniewkategoriachkinetycznegorozwiązania,townim
bowiemmiałatkwićkwintesencjakinowości.Zapomocąkamerypró-
bowałpokazaćzmieniającąsięrzeczywistość-tołączyłogodopewne-
gostopniazfuturystamiwłoskimi.Odcinającsięodtradycji,wnowym
mediumaudiowizualnymznaleźlioniidealnegosprzymierzeńcawwy-
rażaniurelacjitechnikiiwspółczesności-będącegowciągłymruchu,
aprzeztoporuszającegociałaodbiorcówmnogimi,synkretycznymika-
nałamiekspresji.
Kolejnymtematembliskimawangardzie,przedewszystkimimpre-
sjonistomfrancuskim,iłączącymsięczęściowozcielesnymdoświad-
czaniemkinabyłafotogenia22.Francuskawczesnarefleksjafilmowa
próbowałaokreślićsiłęiwarunkioddziaływaniafilmu-wjakispo-
sóbkinopotrafiwidzaurzekać,poruszać,dotykać.BDlaimpresjoni-
stówphotogéniebyłaulotnyminiewypowiadalnymzjawiskiem,które
niemogłobyćracjonalnieskonceptualizowane”23.Dostarczaliróżnych
odpowiedzinatentemat.SzczególnieciekawesąpomysłyJeanaEpste-
ina,któryłączyłjązruchem.Wierzyłon,żekinopotrafipokazaćświat,
któregonormalnieniewidzimy-doświadczenieestetycznejestwtedy
intuicyjne,aleiintensywne.Wswojejkoncepcjifotogeniipodkreślał,że
tozdolnauchwycićruchkamerawydobywawizualnąatrakcyjnośćob-
razu.Mediumkinematograficznepozwalaprzedstawićświatwzmianie,
aprzeztomożliwestajesięprzekroczenieprzezwidzagranicfizycznych
czynawetfizjologicznych.JakpodkreślałaAlicjaHelman,wEpsteinow-
skiejteoriifilmukinodoświadczanejestcieleśnie,odczuwamybowiem
transformacjepercepcjiwizualno-audialnej24.Tęintensywnośćprze-
mianyteoretykwydobywałwswojejpraktycetwórczej,czegodobrym
przykładempozostajeWierneserce(Cœurfidèle,1923)zesłynnąsceną
nakaruzeli-ruchobrotowy,wirowanieorazkalejdoskopowymontaż
fragmentówwprowadzająniezwykłądynamikęitransponująodczucia
bohaterki,zmuszanejdopozbawionegomiłościzwiązku,namaterialność
otaczającegojąświata[il.2].Potęgowaniewrażeńwzrokowychwpływa
nazwiększeniezmysłowejwiedzywidzaoświecieprzedstawionym.
Tymsamym,choćmożnaskrytykowaćkoncepcjęEpsteinajakoBteorię
22TematfotogeniiwlatachdwudziestychXXwiekupodjęlitakżeteoretycyrosyjscy
(BorisEichenbaum)orazczescy(JiříVoskovec,VítězslavNezval).
23I.Aitken,EuropeanFilmTheoryandCinema:ACriticalIntroduction,Edinburgh
UniversityPress,Edinburgh2001,s.83.
24Zob.A.Helman,JeanEpstein,[w:]A.Helman,J.Ostaszewski,Historiamyślifil-
mowej.Podręcznik,słowo/obrazterytoria,Gdańsk2007.
