Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Granicerozumieniaprzeszłości...
17
możewstudiumfilozofii.Wichukazaniuwartopójśćtropem
wskazanymprzezWilhelmaDiltheya.Twierdziłonmianowicie,
szkicującwtekściePróby[zmierzającedo]wykryciastrukturyhi-
storiifilozofiikrótkizaryshistoriihistoriografiifilozofii,żewsta-
rożytności(azarazem1jegozdaniem1takżeodstarożytnoścido
czasównowożytnych)opracowywaniedziejówfilozofiiszło
wdwóchgłównychkierunkach:1)ujęćzwyraźnądominantąmo-
tywówteoretycznych(wskazujetuautorPrób...przedewszystkim
ArystotelesaijegoszkołęzTeofrastemnaczele,atakżeEudemo-
sa,AleksandrazAfrodyzji,ProklosaiSymplicjusza),któreprzy-
brały„postaćprzedstawieńdoksograficznychwedługtematówfilo-
zofiiiprzyrodoznawstwa,jakteżwedługzawartychwnich
problemów”6;2)opracowańzdominantąwątkówhistoryczno-bio-
graficznych,porządkujących„teoriefilozofówihistoriesekt”na
podstawieprzedstawień„życiaiteoriiposzczególnychfilozofów
czyteżsystemówteoretycznychposzczególnychszkół”(tendrugi
kierunekzainicjował,jegozdaniem,Ksenofont,dającportretSo-
kratesa,rozwijaligodalejniektórzyarystotelicy,alenajpełniej,jak
sięzdaje,zrealizowałwstarożytnościDiogenesLaertios,naktó-
rymwzorowanosięjeszczewXVIIiXVIIIwieku)7.
Dwiepostacizasługujątunaszczególnąuwagę.Chodzioczy-
wiścieoArystotelesaiDiogenesaLaertiosa.Wobecobufilozoficz-
nahistoriografiamawielkidługwdzięczności,doobuwciążsię
powraca.Zodmiennąintencjąjednak,ponieważ1rozwijającmyśl
Diltheya1możnazauważyć,żeobrazprzeszłościfilozofiijestdla
każdegoznichinny,itonietylkodlatego,żekreśliłogodwóch
różnychludzi,żyjącychwróżnychczasach.Odmienność,którą
trzebatuwskazać,niesprowadzasiędoróżnicyzakresuopraco-
wanegomateriałuanidoróżnicyczasowegodystansu,którysam
wsobiejestniezbędny,bywogólemócpisaćhistorię.Zauważamy
przedewszystkimodmiennośćpunktówwidzenia,któreprzyjmuje
sięwodniesieniudoprzeszłościfilozofii.
WprzypadkuArystotelesamamydoczynieniazespojrzeniem
teoretyka,którynadokonaniaswychpoprzednikówpatrzyprzez
pryzmatwłasnegodoświadczeniafilozoficznego1absorbujących
goproblemówiwypracowanychkoncepcji.Wielejegodzieł,głów-
niewswychpoczątkowychpartiach,zawierasporotakichwłaśnie
odniesieńdoprzeszłości.WilliamD.Ross,autorklasycznegowy-
6Zob.W.DILTHEY:Próby[zmierzającedo]wykryciastrukturyhistoriifilozo-
fii.W:IDEM:Oistociefilozofii.Tłum.E.PACZKOWSKA-ŁAGOWSKA.Warszawa1987,
s.180.
7Ibidem,s.1801181.NowożytniprzedstawicieletejtradycjitodlaDiltheya
m.in.ThomasStanleyiJohannJacobBrucker.
