Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozdział1
nietzsche:wstronęgenealogii
dowiszacunekdlaciągłościipodważającfundamenty,naktórychwspierasię
samawolaprawdy5.Wtejchwilijednakjegopytaniebrzmi:zasprawąjakich
mechanizmówwkażdymzwymienionychprzypadkówhistoriaprzestajebyć
pożytecznaizaczynaszkodzićżyciu?Jakhistoriamonumentalnawyradzasię
wbezmyślnykultprzeszłości,historiaantykwarskawżmudnąipozbawioną
polotudłubaninęflologów,ahistoriakrytyczna–wbezkrytycznypodziwdla
nowoczesnychideiiniezdolnośćdouchwyceniaspecyfkidawnychpostaci
świata?Najogólniejsząodpowiedźnatopytaniemożnabysformułowaćtak:
historiawszelkiegotypuwyrodnieje,gdyodrywasięodprzyszłościowegopro-
jektu,odwolitworzenia,dlaktórejprzeszłośćmożebyćźródłeminspiracjije-
dynieotyle,oilerozpoznajewniejsamąsiebie.Najważniejszajest„obecna
potrzeba”działania;toonastanowiprawdęteraźniejszości,będącejnietyle
siedliskiemprawdyjakotakiej,ilemiejscem,wktórymwizjaprzyszłościnawią-
zujedodawnychzmagańiodkryć.
Iwłaśnietęstrukturę,ten–jakbypowiedziałHeidegger6–całościowy
fenomen,manamyśliNietzsche,kiedymówioniewczesności.Toonasta-
5
Por.M.Foucault,
Nietzsche,genealogia,historia
,w:tegoż,
Filozofa,historia,polityka
,
przeł.D.Leszczyński,L.Rasiński,WNPWN,Warszawa2000,s.135.
6
Heideggerowskąkoncepcjączasowościzajmiemysiębliżejrozdziale3,wartojednak
zwrócićuwagęnapewnestrukturalnepodobieństwomiędzyowąkoncepcjąarozumieniem
czasukryjącymuNietzschegosięzapojęciemniewczesności.Trzemwymiaromczasuodpo-
wiadająuHeideggeratrzypodstawoweaspektyegzystencji.
Dasein
przedewszystkimprojek-
tujesamosiebie,więcejnawet–ono
jest
projektem–jest„nasposóbbyciaprojektu”.Właśnie
tenjegozasadniczyryspozwalaHeideggerowimówićoswoistymegzystencjalnymprymacie
przyszłości
.To,że
Dasein
zasadniczojestprojektem,oznacza,żestale„wybiega”wprzyszłość.
Równieistotnym,choćpodporządkowanymtamtemuaspektemegzystencjijestjednakbycie
„rzuconym”wświat.Egzystując,
Dasein
znajdujesięzawszewokreślonejsytuacji,którejwspół-
rzędnychsamonieustala,mówijęzykiem,któryjepoprzedza,żyjewkulturzezawszestarszej
odniego.Innymisłowy–mierzysięzwłasną,ajednocześnieobcąmuprzeszłością.Czaso-
wośćjakocałościowyfenomen,jakostruktura,anieprostenastępstwochwil,oznaczaistotową
jednośćtychdwóchaspektów.Właściwyprzyszłościowyprojekt
Dasein
możliwyjestjedynie
jakopodjęciewyzwaniawynikającegozeznalezieniasięwsytuacjiokreślonejprzezprzeszłość.
Miejscemspotkaniatychdwóchwymiarówjest,rzeczjasna,chwilateraźniejsza,sambłyskde-
cyzji,któryHeideggernazywa„okamgnieniem”.Takrozumianaczasowość
Dasein
stanowi–jak
powiadaHeidegger–ontologicznąpodstawęwszelkiej
dziejowości,
warunekmożliwościhistorii.
Inne,pozaludzkiebytytylkootylesą
wczasie
,oilewpisująsięwegzystencjalneprojekty
Dasein
.
Samczłowiekposiadajakąkolwiekhistorięjedyniedlatego,żeegzystuje,zasprawąźródłowego
uczasowieniaegzystencji.
19
