Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MichałOtorowski
Wstęp
„HrabiaOlavidezjeszczeniebyłsprowadziłosadnikówdogór
SierraMorena”–cowydarzyłosiępóźniej,wiedząwszyscy
czytelnicyRękopisuznalezionegowSaragossie.Jakiejednakbyły
dalszelosypostaci,októrejJanPotockiuznałzawskazane
wspomniećwpierwszymzdaniuswejpowieści?„Zdarzeniasmutne
inieuchronnepoprowadziłymnie,araczejwciągnęłydoFrancji.
ZnajdowałemsięwParyżuwr.1789iwidziałemwyniszczającąsię
okropnąrewolucję,którawkrótkimczasienachyliłabyładoupadku
jednoznajzamożniejszychinajpotężniejszychkrólestwwEuropie”
–wspominałPabloOlavideyJaureguinakartachswej
bestsellerowejksiążkiElevangelioentriunfo(1797),wktórej
przedstawiłdoświadczeniazwiązanezwłasnympowrotemdo
katolicyzmu,ustalajączarazem–takjakwcześniejautorNowej
Heloizy–wzorcezachowańdlacałegopokolenia[1].Potocki
oczywiścieznałtęksiążkę,aepizodnawróceniakawaleraToledo
wyraźniewzorowałnapamiętnejprzygodzieFilozofa,jejgłównego
bohatera[2].Samrównieżstałsiębohaterempodobnejopowieści,
ztąjednakróżnicą,żenicwniejniebyłojużtakieprostejak
whiszpańskimpierwowzorze.
GdybyPotockiusłuchałnapomnieńswegopetersburskiego
przyjacielaJosephadeMaistre’a,takjakFilozofusłuchałrekolekcji
„dobregozakonnika”ipowróciłnałonoKościołakatolickiego,
zamiastkroczyćdrogąwiodącąkutragicznejśmierci,mógłby
zpewnościąpisaćbudującelistydomłodegomasona,hrabiego
Stanisława
Myszki-Chołoniewskiego,
który
byłby
wówczas
odpowiednikiemTeodorazepistolarnejpowieściOlavideza.Gdyby
jednak
Potocki
nie
zaprosił
Chołoniewskiego
na
własne
samobójstwoigdybyChołoniewski,jużjakoduchowny,nieudzielił
wtymsamympokoju,wktórymautorRękopisuodebrałsobieżycie,
ostatniegonamaszczeniajegośmiertelniechoremusynowitudzież
niebyłświadkiemnagłegouzdrowieniaorazrówniezaskakującego
znalezienialistówdeMaistre’a,wktórychzostałozapowiedziane,
