Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
CzęśćI.Historiaidei,problemuipozycjigłupoty
Głupotajakopodmiotwypowiedziwprowadzazasadęswobody
inieskrępowania.Głupociewolnopowiedziećwszystko:zakładając
jejmaskę,narratorMorii
17
uruchamiaproceswłasnegoprzeistoczenia,
któregointelektualnagwałtownośćbyłabyniedostęp-
Głupotapierwszej
nadlażadnego„poważnegomyśliciela"–tostawanie
wosobie
bowiemodbywasiępozarozsądkiemiprowadzido
rozkładu,do„autokompromitacji"dyskursu.Wtejsamejmierzejest
głupotamaską,codemaskacją,„alienacjąmądrości",cooswobodzoną
bezpośredniościąwypowiedzi.Szczerośćgłupotyujawniaobłudę
iograniczeniewszelkiej„powagi"czy„oficjalności"mędrca.Tenefekt
nieskrępowaniaczerpiesiłęztradycyjnejfiguryifunkcjibłazna.
Aleto„stawaniepoprzezgłupotę"niesprowadzasiętylkodo
ruchurefleksyjnejrozwiązłościidyskursywnejradykalizacji(błazeń-
stwa):oznaczaonorównieżswoistypolimorfizmnarracji;stawaniesię
jejpodmiotuwielością.Podmaskągłupotyukrywająsiękolejne
maski:głupotaibłazenadajakoparodia,jakoodgrywanierozmaitych
ról.Głupotamówiróżnymijęzykamiidoprowadzakażdydoekstazy:
„melancholicznymędrzec",„stoik",„teolog"i„humanista-moralista"
–otoczterydającesięwyróżnićwcielenia,jakieparodystycznie
przyjmuje,iczteryprzeplatającesięmonologi,jakiewypowiada
wswej„pochwale"Głupota,nigdynieukazującsięwewłasnej,nagiej
postaci.WtensposóbErazmunaoczniagłównyproblemtaktyczny,
przedjakimstajewszelkiemyślenieogłupocie,problemjejbezpo-
średniości,aściśle–jejbraku,którysprawia,żewszelkajawność
głupotyokazujesięzapośredniczona.Głupocieniemożnaspojrzeć
prostowoczy,niemożnajej„wyizolować"jakoprzedmiotubadań,
mówiącnajprościej,zawszeprzejawiasięonawczymś,costanowijej
konkretnepodłożeitło.Będącfunkcjąumysłuiświadomości,jest
zzasadynieodłącznaodwszelkiegowysiłkupoznania;kiedyten
wysiłekmadotyczyćjejsamej,jestszczególnienarażonynabłąd
ikonfuzję.Erazmrozwiązujetękwestięwsposóbgenialnienaiwny:
czyniącgłupotępodmiotem,narratoremopowieści.
Otóżtakokreślonadyskursywnakonstytucjaipozycjagłupoty
sprawia,że–całkiembezprecedensowo–głupotazczystejideistajesię
funkcją,czynnym(dez)organizatoremdyskursu.TaGłupotaniejest
17
TakwtradycjinazywasięzamienniePochwałę–woryginale:Moriaeencomium.
