Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Konstrukcjajęzykowatematubadaniaekonomicznego
31
towaru?”).Waspekciekomunikacyjnym(ekspresywnym)wsłownymsformułowaniu
problemumożebyćzawartapewnaintencjabadawcza(mogątobyćpytaniaogólne
typu:Udlaczegotakjest?”,Udlaczegoczegośbrak?”,Ujakicośmaskutek?”,Uktonatym
korzysta?”).
Istnieniewielujęzykówiżargonówpowoduje,żeludzienietylkoposługująsię
różnymisposobamikomunikowaniasię,lecztakżemogąwodmiennysposóbpo-
strzegaćproblemylubmogąichniedostrzegać(wkrajachtropikalnychniestawiasię
np.problemuUdlaczegodrogiejestogrzewaniemieszkań?”).Jednakżenawetwobrębie
tegosamegojęzykasformułowanieizakomunikowanieproblemumogąbyćmylące
zpowodubłędówsłownychwformułowaniumyśli.Wświetlebadańjęzykowychwia-
domo,żeosobaformułującaproblemmożepopełnićwielebłędówsemantycznych,
takichjak:wieloznaczność(ekwiwokacja,amfibologia),wyrażenianieostre,wyraże-
niamętne,niedopowiedzenia28.Wieloznacznośćjestutrudnieniemwkomunikowaniu
myśli,jeżeliużywasiępojedynczychwyrazówodnoszącychsiędoróżnychzjawisk,
aleproblemznikalubjestłagodzony,gdykonkretyzujesiękontekstużyciatychwy-
razów.Ludziejednakskutecznieiefektywnieradząsobiezwieloznacznościąsłów,
interpretującjekontekstowo,natomiasteliminacjawieloznacznościjestbezwzględnie
koniecznaprzykonstruowaniuinteligentnychmaszyn(komputerów,translatorów,
robotówitp.).Mylącemogąbyćteżniedopowiedzenia,któresąskrótamimyślowy-
mialbocelowymumniejszaniemznaczeniajakiegośproblemuczywybranegojego
aspektu.Terealneipotencjalnesłabościorazbłędyjęzykamogąpoważniewypaczać
pierwotnąistotęiwyobrażenierzeczywistegoproblemu.
Użyciepewnychsłówobrazującychistotęproblemumożewywołaćukierun-
kowanenastawienieobserwatorówianalitykówdanegozjawiska,comożeznie-
kształcaćobiektywnycharakterpoznania.Innyjestnp.odbiórproblemuwneutral-
nymbrzmieniu:Uuwarunkowaniaprywatyzacjiszpitali”,innyjestodbiórproblemu
wbrzmieniu:Uwadyprywatyzacjiszpitali”,ajeszczeinnyjestodbiórproble-
mujednoznacznieukierunkowanegowbrzmieniu:Uszkodliwośćprywatyzacjiszpi-
tali”.Oznaczato,żekonkretnesformułowaniesłownemożebyćnietylkośrodkiem
odzwierciedleniamyśli,lecztakżemożebyćnarzędzieminspirującyminnychdo
myśleniawoczekiwanysposób.Wpsychologiipowstałateoriainterpretującain-
tencjonalnośćmyślenia,wypowiedziidziałania(FranzBrentano,EdmundHusserl).
Zgodnieztąteoriąświadomośćimyśleniemajązawszecharakterintencjonalny29.
28S.Stachak,Wstępdometodologiinaukekonomicznych,Warszawa1997,s.286–310.
29Interpretacjaintencjonalnościdobrzejestujętawstwierdzeniu:UGdyutrzymujemy,że
oczymśmyślimy,żecośspostrzegamy,żejesteśmyoczymśprzekonani,żecośsobieprzed-
stawiamy,żeczegośsięboimylubnacośczekamy,żekogoślubcośkochamyczynienawi-
dzimy,żeoczymśmarzymylubcośplanujemy,atakże–żecośmyślimyczycośprzeży-
wamy,mamydoczynieniazczymś,cozwykłosię–przynajmniejwspółcześnie–nazywać
intencjonalnościąwłaśnie”.Zob.J.Krokos,Odsłanianieintencjonalności,Warszawa2013,s.11,
https://liberilibri.pl/media/k2/attachments/Krokos2013.pdf(dostęp:17.05.2021).
