Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WYKŁADI
interesowaćsiępowinienoświeconyczłowiekimająswójmaleńkiwkład
wtymzbiorowymwysiłku,jakimbyłooświecanieludzkości.Ujednych
wyrażałosiętoworganizowaniugaleriiróżnegorodzajumniejlubbardziej
egzotycznychroślin,paleontologicznychigeologicznychwykopaliskitp.
Uinnych–niecomniejambitnychlubzamożnych–wprzeprowadzaniu
eksperymentówodsłaniającychtajemniceprzyrody.Ujeszczeinnychwpod-
dawaniusięowymeksperymentom–takimchociażbyjakieprzeprowadzał
ks.Nollet;byłon,aprzynajmniejzdawałomusię,żejestfizykiem
doświadczalnym,bowiemwswoimparyskimdomuprzyulicyMouton
poddawałelektryzacjidamyztzw.dobregotowarzystwa.Wefekcietegopędu
dobyciaobeznanymztajemnicaminaturywwielupałacachpojawiłysię
różnegorodzajuprzyrodniczekolekcje,zielniki,gabinetyciekawostekoraz
laboratoria–jeślinawetniecałkiemnaukowe,toprzynajmniejwyposażone
wpewneprzyrządydonaukowychbadań(lunety,lupyitp.);pędtenHazard
nazywawręcz„epidemią,któraogarniateżkoronowanegłowy:LudwikXV
chcemiećwłasnezbiory,Delfinbierzelekcjefizyki”itd.,itd.
Bylijednakrównieżitacyoświeceni,którzyhistorięnaturalną
traktowalijakokonkretnąnaukę,cowięcej,najbardziejwszechstronną
inajważniejszązewszystkichnaukprzyrodniczych.Należałdonich
GeorgesLouisLeclerc(1707–1788),występujący(od1725)jakoLeclerc
deBuffon.Tensynurzędnikakrólewskiegoiwykształconejmieszczanki
skończyłstudia(wAngers)zzakresumedycyny,botanikiimatematyki.
Pierwszejegopublikowanepracedotyczyłyfizjologiiroślinorazrachunku
różniczkowego.Przełomowydlaniegookazałsięrok1739–objąłbowiem
wówczasfunkcjęintendentaKrólewskiegoOgroduBotanicznego,wraz
zwchodzącymwjegoskładprzyrodniczymmuzeumorazotrzymał(od
ministramarynarkiJ.F.P.deMaurepasa)zadaniesporządzeniakatalogu
królewskiejkolekcjiroślin.Dałotopoczątekjegoogromnej,boliczącej
kilkadziesiąttomów(zażyciaBuffonaukazałosię36)Historiinaturalnej–
jejpierwszytomopublikowanyzostałw1749r.,natomiastostatniw1804.
Dziełotobyłoprzekładanenawielejęzyków(m.in.niemiecki,angielski
iholenderski)iczytanejeszczedługopozamknięciuwhistoriieuro-
pejskiejkulturyrozdziałupt.Oświecenie.ZanajważniejszyuznajesiętomV
zatytułowany:Epokinatury–przedstawiłwnimetapyhistoriigeo-
logicznejZiemiorazzapoczątkowałwnimtakądyscyplinęprzyrodniczą
jakądzisiajjestpaleontologia.Winnychtomachprzedstawiałm.in.historię
ptaków,gadów,rybiminerałów.Jużzażyciabyłosobącenionąwśro-
dowiskuoświeconych–utrzymywałkontaktym.in.zDiderotemid,Alem-
bertem(doEncyklopediijednaknienapisałanijednegohasła).
17
