Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Klasycznafilozofiapolityki
Grekomnieznane.Wyobrażalionisobieżyciezawszenakształtżycia
rodzinnego,stądteżpolispojmowalijakdomostwo(oikos)podniesionedo
wyższegopoziomu.Itakjakwdomuwinien,ichzdaniem,rządzić
mężczyzna,podporządkowującsobieresztęrodziny(przypomnijmy,iż
kobietywkulturzegreckiejniemiałyprawobywatelskich;ichgłówną
funkcjabyło„podtrzymywanieogniskadomowego”,cowprzypadkutych
czasównależyrozumiećdosłownie),taksamoiwpolisrządzićwinienmąż
najlepszyinajszlachetniejszy,któremucaławspólnotapodporządkowałaby
siętak,jakrodzinapodporządkowujesięojcu.Byłotowyobrażenie
dobregożyciaidobregospołeczeństwa,wyraźniewskazującena
monarchięjakoustrójnajnaturalniejszyinajlepszy.Irzeczywiście,
wwielumiastach-państwachgreckichustrójtendominował(najlepszym
przykłademjestSparta).Prócztypowejdlawczesnegookresurozwojuich
kulturymonarchii,rządówkróla(lubdwóchkrólów,jaktobywało
wSparcie),znalitakże:
.tyranię,czylidespotycznerządyuzurpatora,któryprzejmowałwładzę
siłąisprawowałjązapomocąterroruistrachu,
.oligarchię–rządygrupyludzi(arystokracjilubludzipołączonych
wspólnyminteresempolitycznym),
.plutokrację–rządyludzibogatych,którychstaćbyłonakupowanie
sobieurzędów,
.ochlokrację–rządytłumu.
Obawaprzednimibędziezawszetowarzyszyćtym,którzypodejrzliwie
patrzećbędąnanajwspanialszywynalazekGreków,prawdziwycudich
kultury
.demokrację.
Itowłaśniedemokracja,którapojawiłasięnadobrewAtenachwV
wiekuprzedChrystusem,najlepiejcharakteryzujegreckigeniusz
polityczny.Nieulegawątpliwości,żedojejpowstaniadoszłowwyniku
pewnegoprocesu.Nastąpiłomianowicieodejścieodtypowejdlawczes-
nychdziejówgreckiejcywilizacji(okresuhomeryckiego)kulturydwor-
skiej,czypałacowej.Dogłosudoszedłlud–demos.Istniejąpewne
hipotezy
7
,któremówią,żestałosiętodziękizmianomwsztucewojennej.
Otobitwyrydwanów,prowadzonychprzezarystokratów,zdolnych
14
7
Zob.J.-P.Vernant,Źródłamyśligreckiej,tłum.J.Szacki,Gdańsk1996.