Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WYKŁADI
„Sofista”to„mędrzec”,anie„miłośnikmądrości”,czylifilozof.Miłość
zakładacałkowitąbezinteresowność;mądrośćjestwiedząpraktyczną(stąd
sofiścizanaukętakiejwiedzypobieraliopłatę,czegofilozofomwżaden
sposóbniegodziłosięczynić).Owawiedzapraktycznazaś,którejnauczali,
tonadewszystkowiedza,pozwalającanaefektywneuczestniczeniewżyciu
polis,zwłaszczapolisdemokratycznego.Takwięcczłowiekijegoświat
(a,przypomnijmyto,dlaznaturywolnegoGrekajesttoprzedewszystkim
światpolitykiiświatjegoduchowychwytworów)stająsięwłaściwie
jedynymprzedmiotemzainteresowaniasofistów.Napierwszyplanich
rozważańwysuwająsięzatemproblemyetyczno-polityczneorazte,które
dotyczyłyjęzyka.Sofiścizregułykojarząsięzbłyskotliwyminauczycie-
lamierystyki,którzypotrafią„odwrócićkotaogonem”.Wistocierzeczy
późniejszeichpokoleniegłównietymżyło.Należyjednakpamiętać,że
sofistykawzięłasięzesłusznegopoczuciawyczerpaniasiędotychczasowej
formułyfilozofii,żezeswymsceptycyzmemwobecmożliwościosiągnięcia
(lubwręczistnienia)prawdyzapoczątkowałanowytypnamysłunadtym,
cospecyficznieludzkie,acowszczególnościokreślałoGrekajakozoon
politikon.OnajsławniejszymsofiścieProtagorasie(481–411p.n.e.),
pierwszyhistorykfilozofii–DiogenesLaertiospowiada:„Ontopierwszy
twierdził,że«okażdejrzeczyistniejądwasądywzajemniesprzeczne»
ipierwszytwierdzeniategodowodziłpraktyczniewdyskusjachdialektycz-
nych”.Orazdalej:„Jedenzjegotraktatówzaczynałsiętak:«Człowiekjest
miarąwszystkichrzeczy,istniejących,żeistnieją,inieistniejących,żenie
istnieją»”
11
.BeztegospecyficznegoantropocentryzmuProtagorasa
iwczesnejsofistyki,podobniejakbezSokratesa,trudnosobiewyobrazić
powstaniefilozofiipolitycznej.
I.1.Platonalboosileutopii
Właściwiewszystkiespośródzachowanych33dialogówPlatonamniejlub
bardziejdotykajązagadnieńpolitycznych.Trzyznichwszakżejużztytułu
poświęconesąpodstawowymkwestiomfilozofiipolityki.SątoPaństwo
(Rzeczpospolita),PolitykiPrawa.Czytającfilozofapamiętaćnależy,że
11
DiogenesLaertios,Żywotyipoglądysłynnychfilozofów,tłum.I.Krońskaiin.,Warszawa
2004,IX,51.
17
