Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Klasycznafilozofiapolityki
filozof,któryzrezygnowałzposzukiwaniaprawdywotaczającymgo
świeciematerialnym,azacząłjejszukaćwsobiesamym.Pytania,czym
jestodwaga,aczymtchórzostwo,czympobożność,aczymbezbożność,
czymsprawiedliwość,aczymniesprawiedliwość,pytanianaturyetycznej
dlaGreka,którynadewszystkobyłczłonkiemswegopolis,obywatelem,
któregoroląjestwieśćdobreżyciewdobrympaństwie,musiałymieć
ostateczniewymiarpolityczny.Sposób,wjakiSokratesstawiałtepytania,
jegodialektykabezwzględniedezawuującawiedzępochodzązopiniiczy
mniemania,awięctego,cokształtujekonwencja,czyniłzniegowistocie
rzeczyrewolucjonistę(choćniepostulującegożadnejformyprzemocy).
Jegoproces,jedenznajsławniejszychwdziejach,przerodziłsię
wkonfrontacjętłumuzkimś,ktotłumemgardziłiktopostrzegałsiebie
nakształt„bąkapuszczonegozrękibogów”,którymakąsać„gnuśnego
konia”AtenyzadowolonezsiebieiAteńczykówposzukującychwy-
godnegożycia.PrzegranyprocesiskazanieSokratesanaśmierćupewniły
jednegozjegouczniów,żedemokracjajestustrojemzłym,albowiem
dochodząwnimdogłosuludzienajlichsi,gotowilepszychodsiebie
skazywaćnaśmierćlubwygnanie.UczniemtymbyłPlaton,największy
obokArystotelesafilozofstarożytności.
Zanimjednakprzedstawimypoglądytegofilozofa,trzebawspomnieć
ozjawiskuintelektualnymmniejwięcejwspółczesnymSokratesowi,ado
któregokiepskiejreputacjiwdużejmierzeprzyczyniłsięPlaton,pisząc,że
przedstawicieltegozjawiskato„płatnyłowcamłodychibogatychludzi”
10
.
Chodziosofistykę.Sofiściniestanowiliżadnejszkoły,aniteżzwartego
nurtumyślowego,łączyłichnatomiaststosunekdowcześniejszejtradycji
filozofiiinaczelnejjejwartościprawdy.Pierwszarzeczzbliżałaichdo
Sokratesa(niektórzywspółcześnioskarżaligoouprawianiesofistyki),
druganatomiastodniegodzieliła.Ichmyślbyłakonsekwencjągłębokiego
rozczarowaniawynikamidociekańdotychczasowejfilozofiiusiłującej
dotrzećdoujęcianaturywszelkiejrzeczy.Efektemtychdociekańbyło
mianowiciepowstaniewielukonkurencyjnych,mniejlubbardziejwyklu-
czającychsiępropozycji,którejakbywyczerpywałydalszemożliwości
zbliżeniasiędoprawdy.Dlategosofiścipowodowanisceptycyzmem
postanawiajązwrócićsiękupodmiotowi(itoichłączyzSokratesem),
zakładajączarazem,żewwiedzychodziopożytek,anieoprawdę(itoich
odniegodzieliło).
16
10
Platon,Sofista;Polityk,tłum.W.Witwicki,Warszawa1956,231d.