Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
mimolicznychświadectwoSokratesieiichwielowiekowychbadań,nieda
sięustalić,czegowistocienauczałSokrates,cowięcej,niedasięwobec
sprzecznościświadectwprzypisaćmujakiejśpozytywnejdoktryny,jak-
kolwiekwwynikuswegorodzajumilczącegoUporozumienia”badaczy,jak
teżprzyjmowaniaprzezwiększośćznichświadectwplatońskich,uważasię
gozatwórcękoncepcjiintelektualizmuetycznego,indywidualistycznej
etykisumienia,czywręczprekursorakoncepcjitranscendentnejzasady
rzeczywistościwpostacijakiegośnajwyższegodobra.Trudnojednakupa-
trywaćwnieznanychnaminiedającychsięzrekonstruowaćkoncepcjach
mędrcaateńskiegotakichtreścimerytorycznych,któremogłybytakza-
sadniczozmienićpostaćfilozofii:obszarjejzainteresowań,fundamentalne
pytaniafilozoficzne,argumentyostatecznegouzasadnieniadlarozstrzyg-
nięćszczegółowych.Zewskazanychtuwzględówniedasięrównieżprzy-
pisaćSokratesowipoglądów,któremogłybystanowićswegorodzajupro-
pedeutykędlafilozofiiplatońskiej.Takapostaćpropedeutykimusiałaby
bowiemsformułowaćmocneargumenty,podważającezasadnośćpojmowa-
niafilozofiijakonaukiozasadachimmanentnychświatu,jakofizyki–nauki
onaturzerzeczywistości–fysis–wjejjedności
5
,jakteżzasygnalizować
możliwośćbytowaniaUinnegoświata”.Nieulegawątpliwościfakt,iżargu-
mentykrytycznewobecfilozofiizasadsformułowalisofiści,itozsofistami
niemalwkażdymswoimpiśmie,explicitebądźimplicitepolemizujePlaton.
Dlaczegozatemfilozofiaprzedplatońska,nieprzedsofistyczna?
Badaniafilozofiidoplatońskiejpozwalająnaodnalezieniewkoncep-
cjachmyślicielizMiletuiEfezu,południowoitalskiejKrotonyiTarentu,
EleiiAtenpróbodpowiedzinazdefiniowaneniejakoexpostprzezAry-
stotelesauniwersalnepytaniefilozoficzne:jakiesąpierwszezasadyiprzy-
czynytego,cojest–całokształturzeczywistościtożsamegoznaturą–
fysis:skądsięwziąłświatczyświaty,jakieprawanimirządzą.Pytanieto
przybierawbadaniachfilozofówdoplatońskichpostaćpytaniaozasadę–
arche,lubzasady–archai,opierwsząwporządkubytowaniaprasubstancję,
zktórejrodząsięświaty.Pojmowanieowejarchepodlegawprawdziewie-
5
Takichargumentów,pozawypowiedziąSokratesawplatońskimFedonie,wktórej
stwierdza,iżbadaniafizykówgorozczarowały(Platon,Fedon79dnn),jakteżstwierdzeniem
Arystotelesa,żeSokratesniezajmowałsięnaturąrzeczywistości–fizyką,niedasięużadnego
zSokratesowychUewangelistów”odnaleźć;cowięcej,dlaArystofanesa(Chmury)Sokrates
należywręczdogronafizykówzewzględunato,żeprzyjmujebytowaniejednejarche–zasady
wpostacipowietrza.Przyjmujęjednak,iżwFedonieustamiSokratesamówiPlaton,który
pokazujenamwtychfragmentachdialoguswojądrogędoodkryciatranscendentnejpostacibytu.
9
