Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarcinTkaczyk
ODPOJĘĆDOISTNIENIA
Słowakluczowe:AnzelmzCanterbury,Bóg,nazwaogólna,nazwapusta,
teizm
Złożonośćrelacjiłączącychjęzyk,myślorazichprzedmiotdajeosobieznaćnie-
ustannie.Znaczniebardziejwtedy,kiedymowajestoprzedmiotachniezwykłych.
Doświadczyłtegokażdy,ktousiłowałstudiowaćteorięwzględnościlubmechanikę
kwantową.Małoktórepojęciejesttakniezwykłeinastręczatakwielkichtrudno-
ści,jakpojęcieBoga.Czyludzie,którzymówiąoBogu,mówiąoczymkolwiek
istniejącym,czymożezdajątylkosprawęzwłasnychstanówmentalnych?Tokla-
sycznepytaniefilozofiimocnozabrzmiało,kiedywlatach1077-1078Anzelm
zCanterburynapisałProslogion(1946).Zpozycjiwiary,którąszczerzewyznawał,
zapytał,czyBóg,któryistniejewumyśle,musiteżistniećwrzeczywistości.
Istnieniewiary,którąjedniwyznają,ainniodrzucają,świadczybowiemotym,że
Bógistniejeconajmniejwumyśle.Anzelmzapytał,czytoistnieniemożezostać
wumyślezamknięte,jakistnieniewytworówsztuki,naprzykładsztukimalarskiej,
czyteżwiaramusisięgaćjakiejśzastanejrzeczywistości.ZdaniemAnzelmamusi,
mabowiemtakiecechy,którewykluczająjejistnieniewyłączniewumyśle(Anzelm
zCanterbury1946,rozdz.2-3).
Sądzę,jakwielu,żerozumowanieAnzelmajestobarczonebłędami.Starałem
sięjużwinnymmiejscupokazać,dlaczegowywódAnzelmajestbłędnyinaczym
dokładniepolegajegobłąd(Tkaczyk2012,s.138-145).PrzywołujęProslogionnie
poto,żebykomentowaćtenproblemponownie.Uważam,żechociażsamdowód
Anzelmajestbłędny,towprowadzoneprzezniegorozróżnieniepozostajeaktualne
jakoproblem.Jesttoproblemtego,czywiara(lubteologia)docieradojakiejśrze-
czywistościzastanej,którąmożnanazwaćBogiem,czyteżistniejątylko(spójne)
opisyBoga.ProblemtenjestodrębnyodkwestiidowoduistnieniaBogalubjego
własności,chociażteproblemyniesąodsiebiecałkowicieniezależne.
Tezę,żenazwanBóg”matreść,aleniemadesygnatów(jestpusta),traktuję
tutajjakoodpowiedniktezy,żeBógistniejetylkowumyśle.Tezę,żenazwanBóg”
jestjednostkowa,pojmujęjakoodpowiedniktezy,żewzastanejrzeczywistościist-
niejejakiśobiekt,doktóregoteiściodnoszą(trafnielubnie)skonstruowaneprzez
siebiepojęcieBoga.Będęrozpatrywałproblem,czynazwanBóg”jestjednostko-
wa,czypusta;toznaczy,czyBóg,jakróżaześredniowiecznegopoematu
Morliacensjusza,istniejetylkoprzezswojeimię,tylkojakotreśćwyznaczonaprzez
swojepojęcie,czywięcwszczególnościBógprzestałbyistnieć,zniknąłby,gdyby
