Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zktóregowyłączonezostają,cointeresujetuCieszkowskiegoszczególnie,
narodysłowiańskie,apodrugie,przedstawiazasadniczodziejepowszech-
ne,jakoproceszamknięty,wykluczająctymsamymnietylkohoryzontpo-
znaniaprzyszłości,alewpewnymsensietakżehoryzontsamychdziejów
przyszłychjakotakich,tzn.przyszłościhistorycznejjakoprocesuwnoszą-
cegododotychczasowejdynamikirozwojuduchaludzkiegonowe,twórcze
idee25.Dalszypostęphistorycznyrozpatrywaćmożna,wperspektywieor-
todoksyjnegoheglizmu,wistociejużtylkojakopostępwnieskończoność,
którydowcześniejszegorozwojuniewnosinicistotniekreatywnego.
Wtymsensie,tenHeglowskiobrazdziejówmożebyćpotraktowanyjako
prefiguracjaidei"posthistorii”lansowanejprzezpostmodernistówkońca
dwudziestegowieku26.Ciostatnipróbująsięwprawdziewswoichoficjal-
nychstanowiskachsytuowaćzregułynaantypodachheglizmu,niemniej
jednakprzypadekF.Fukuyamy,dostarczającyswoistegopomostufilozo-
ficznegomiędzypostmodernizmemaheglizmem,pokazuje,żeistniejegłę-
bokoukrytypunktstykuideowegomiędzytyminapozórprzeciwstawnymi
wizjamirzeczywistości27.Tympunktemstykujestidea"końcahistorii”.
Sprawatajestzłożonainiejednoznacznaprzedewszystkimnagruncie
samegoheglizmu.OdczytującstanowiskohistoriozoficzneHeglacałkowicie
wiernie,tj.zgodniezdeklaracjamijegotwórcy,należywidziećwtymsta-
nowiskudiagnozękońcazarównohistoriifilozofii,któraspełniaćmasię
wpowstaniusystemuidealizmuabsolutnego,jakihistoriipolitycznej,po
którejnastąpićmożejużtylko,mówiącjęzykiemwspółczesnym,"posthisto-
ria”–mechanicznepowtarzaniewróżnychkonfiguracjachtego,cojużbyło,
codokonałosię(twórczo)wprzeszłości.Wtymsensiepostmodernistycz-
nychkrytykówHeglanależałobyparadoksalniezaliczyćdozwolenników
bardziejortodoksyjnejwykładniHeglowskiejfilozofiihistorii.Wprzeci-
wieństwiedotego,"historiozofia”Cieszkowskiegoreprezentujewyraźnie
heterodoksyjnepodejściedokoncepcjidziejówHegla28,iztegopunktuwi-
dzeniawydajesiędziśszczególnieinteresująca,azważywszynabrakszer-
szegohistorycznegooddźwiękuteoretycznegonatępropozycjęwmomen-
ciejejpowstaniawpierwszejpołowiedziewiętnastegowieku–relatywnie
___
___
___
___
___
___
_
25Por.M.N.Jakubowski,Narodoweiuniwersalne.Czterystudiaopolskiejfilozofiipoli-
tycznejdobyromantyzmu,UniwersytetMikołajaKopernika,Toruń2002,s.26inn.
26Por.T.Buksiński,Postmodernistycznahistoria,czylikoniecrozumuiwolności,w:
Wolnośćaracjonalność,T.Buksiński(red.),WydawnictwoNaukoweIFUAM,Poznań1993,
s.69-98.
27Por.ibidem,s.96.Por.także:E.Angehrn,Filozofiadziejów,tłum.J.Marzęcki,Wydaw-
nictwoMarekDerewiecki,Kęty2007,s.176.
28Por.M.N.Jakubowski,Narodoweiuniwersalne.Czterystudiaopolskiejfilozofiipoli-
tycznejdobyromantyzmu,op.cit.,s.15.
16
