Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Prezentowanapracastanowipróbęweryfikacjizałożeńfilozoficznych,
naktórychAugustCieszkowskioparłswojąholistycznąinterpretacjęhi-
storii.Koncepcjaczołowegoprzedstawicieladziewiętnastowiecznejmyśli
polskiejokresumiędzypowstaniowego,przedstawionaporazpierwszy
wProlegomenachdohistoriozofii1,zakłada,żeadekwatneuchwycenieistoty
procesuhistorycznegowymagaradykalniepojętegoujęciacałościowego2.
Senstejcałości,awięcadekwatnysensogólnyhistoriiniejest,zgodnie
ztympoglądem,czymśbezpośredniodanym.Wyłaniasięondopierona
określonymetapiedziejówiztegopunktuwidzeniaokazujesięraczejswoi-
stymzadaniemdowypełnienia–idealnymprojektemrealizowanymwtoku
obiektywnegorozwojuduchaludzkiego.Zmianomwczasiepodlegajązda-
niemCieszkowskiegonietylkosamewydarzeniahistoryczne,czyliposzcze-
gólnefakty,aletakżezasadniczysposóbpojęciowejwykładnitychfaktów.
To,coHegelpostrzegajeszczejakodefinitywnąniezależnośćobiektywnej
dynamikidziejówpowszechnychodpodmiotowejwoliludzkiejizakłada
jakonieprzekraczalnągranicępoznaniafilozoficznegowtymzakresie,nie
jest,wedługCieszkowskiego,żadnymbezwzględniestałymparametrem
dziejów,leczprzejściowym,zrelatywizowanymwswejważnościdopewnej
epokirysem,podlegającegogruntownymprzeobrażeniomprocesuewolucji
samowiedzyhistorycznejczłowieka.ZdefiniowanieprzezHeglasamejdy-
namikihistoriijako"postępuwuświadomieniuwolności”zdradzazdaniem
polskiegofilozofacząstkowyiniepełnypunktwidzeniatwórcyidealizmu
___
___
___
___
___
___
_
1A.Cieszkowski,Prolegomenadohistoriozofii,tłum.A.Cieszkowskisyn,w:idem,Prole-
gomenadohistoriozofii.Bógipalingenezaorazmniejszepismafilozoficznezlat1838–1842,
oprac.J.Garewicz,A.Walicki,PWN,Warszawa1972,s.1-105.
2Por.ibidem,s.4;A.Cieszkowski,Ojczenasz,t.I,WydawnictwoFiszeriMajewski,Po-
znań1922,s.118inn.
9
