Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
googlądu.Poszukiwaniesensudziejówgdzieścałkowicie"poza”domeną
ducha,pomijałobyistotnesprzężeniezwrotnemiędzyprzedmiotemipod-
miotemrozumieniahistorycznego.WtymkontekściewypowiadaHegelna
początkuWstępudoWykładówzfilozofiidziejówznanąpóźniejformułę:
"Ktospoglądanaświatrozumnie,nategoiświatpatrzyrozumnie:jedno
idrugiewarunkujesięwzajemnie”1,wskazującwyraźnienaniezbędnąpo-
trzebęprzyjęciaspekulatywnego,czylipozytywnie-rozumowegopunktu
wyjściawrefleksjihistoriozoficznej.
FilozofiadziejówjestwsystemieHeglaintegralnączęściąrozważańfi-
lozofiiduchaijakotakadzieliztąostatniągłównezałożeniawyjściowe,
wtymzałożenieowolnościjakoistocieducha2.PodstawowaHeglowska
definicjahistoriijestfunkcjątegopierwotnegozałożenia.Historia,aściślej
dziejepowszechnezostajątuokreśloneogólniejako"postępwuświado-
mieniuwolności”3.WrozumieniuHeglawolnośćniejestczymś,coprzysłu-
gujeduchowiludzkiemuwsposóbczystozewnętrzny,zjawiskowy,leczjest
ona,jakmówi,"wewnętrznymznamieniemducha”4,jegoniezbywalnąsub-
stancją.
Świadomośćtegoniepojawiasięjednakodrazu–ludzkośćdochodzido
niejwtokuprocesuhistorycznego5.Bezpośredniosubstancjalizujeonara-
czejświatfizyczny,traktującświatduchowyjakowtórnienadbudowany
nadtympierwszym.Wmiarępostępusamowiedzyludzkiejsytuacjataule-
gazmianie.Towłaśnieuświadomieniesobieprzezduchaludzkiegowłasnej
wolnościotwieradrogędoobiektywnegowzięciatejostatniejwposiadanie,
czyliwarunkujeogólneurzeczywistnienietejżewolności.Inatymzdaniem
Heglapolegazarazemwłaściwycelostatecznyświata6.Wdziejachpo-
wszechnychkształtujesiępojęcieduchaosobiesamym,aponieważrze-
czywistościąduchajestpoznaniesamegosiebie–celdziejówprzynosi
tuzarównopojęcie,jakirzeczywistość.Absolutneoddzielanietychdwu
kwestiijestwedługHeglabłędem.Świadomość(aściślej–samowiedza)
___
___
___
___
___
___
_
1G.W.F.Hegel,Wykładyzfilozofiidziejów,t.I,tłum.J.Grabowski,A.Landman,PWN,
Warszawa1958,s.18.LeszekNowakstawiawzwiązkuztymtezę,żehistoriozofiaHeglow-
skadokonujewistocieswegorodzajuusensownieniahistorii–por.L.Nowak,Heglizm
iliberalizm:zagadnienienaturyhistoriozofii,"PismoLiteracko-Artystyczne”,R.7(1988),
nr11-12,s.135.
2Por.G.W.F.Hegel,Wykładyzfilozofiidziejów,t.I,op.cit.,s.26.
3Ibidem,s.29.
4Ibidem,s.26.
5Por.Z.A.Pełczyński,WolnośćuHegla,tłum.W.Hanasz,w:idem,Wolność,Państwo,
społeczeństwo.Hegelaproblemywspółczesnejfilozofiipolitycznej,red.K.Bal,M.N.Jakubow-
ski,WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław1998,s.107inn.
6Por.G.W.F.Hegel,Wykładyzfilozofiidziejów,t.I,op.cit.,s.29.
24
