Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
takieniesąonewartościowanejako„mniej”lub„bardziejnaukowe”14.Zgodnieztym
podejściempsychologiajakonaukamożebyćwięcuprawianazróżnychperspektyw.
Zdrugiejstrony,jakpokazujezestawienieMadsenadotycząceomawianychprzeznie-
goteoriimotywacji,praktykabadańpsychologicznychbyła(naprzestrzenianalizowa-
negoprzezniegookresu,awięcdolat80.XXw.)wyraźnieprzesuniętawkierunku
ujęć,któremożnauznaćzanaturalistyczneibliskiezałożeniomneopozytywistycznej
filozofiinauki(około18teorii–na5ozałożeniachantynaturalistycznych).Także
przeglądpublikacji,azwłaszczarodzajuiliczbyukazującychsięczasopismnauko-
wychzróżnychobszarówpsychologii,wyraźniewskazujenaprzewagęujęćonatura-
listycznymugruntowaniumetodologicznym.
Zdrugiejstrony,wdalszymciąguniepodważalnymfaktempozostajewpsychologii
współistnienieodmiennychnurtów,koncepcjiczłowiekaisposobówjegobadania(por.
Gałdowa,1992;Dobroczyński,1993).Czyjesttociąglejednapsychologia,wramach
którejmożnamówićoistnieniuróżnychkierunków,czyteżpsychologiijestwiele,co
wskazywałobynabrakcentralnej,jednoczącejperspektywywspólnejdlacałejdyscy-
pliny?Wartoprzypomnieć,żejużGordonAllportwlatach50.zwracałuwagę,żepsy-
chologiajestdość„bezkształtnym”przedmiotembadańiformułowanenajejtemat
sądystająsiębezprzedmiotowe,jeślinieokreślisięrodzajupsychologii,doktóregosię
oneodnoszą(por.Giorgi,2002,s.113).Niejednolitośćpsychologiistawiapytanie
oprzyczynętakiegozróżnicowania,atazdajesięponownieodsyłaćdoomawianegotu
staregosporuometodologicznepodstawy.
Zazwyczajuważasię,żespórnaturalizmuzantynaturalizmemnależyjużdoprze-
szłości,apsychologiajestnowoczesną,rozwijającąsięnauką,ale…jakąwłaściwie?
Przyrodniczą?Humanistyczną15?Czyproblemyporuszanewtejksiążcedotycząjedy-
niepewnegookresuhistoriipsychologiiifilozofii–izostałyjużprzezwyciężonelub
rozwiązane–czyteżmożesąciągleaktualne?
Wbrewpozoromodpowiedźniejestjednoznaczna.Zjednejstrony,twardy,natura-
listycznybehawioryzmdawnojestjużwspomnieniem.Zdrugiej–współczesnebada-
niauprawianewgłównymnurcieeksperymentalnejpsychologiinaukowejbliskiesą
perspektywienaturalistycznej,którątraktujesięzazwyczajjako„oczywistą”,wobec
empirycznegocharakterupsychologiijakonauki16.Sprawatajestistotnaizasługujena
uwagę.Byjąprzybliżyć,odwołamsiędopoglądówjednegozczołowychwspółczes-
14Innasprawa,żenaukajestrozumianaprzezMadsenabardzoszerokoiformalnie,coumożliwiawłą-
czeniedońtakżenienaturalistycznychjejwersji.Nauka,zgodniezMadsenem,„jesttospołeczniezorgani-
zowanadziałalnośćnastawionanawytwarzanieinformacji(=«badanie»)orazrezultatytejdziałalności
(=«teorię»)”(Madsen,1980,s.32).Teoriato,wtymrozumieniu,odpowiedniktekstunaukowego,tenzaś
musispełniaćjedyniedwakryteria:byćinformatywnyiusystematyzowany.Możnapowiedzieć,żewtakim
ujęciunaukąjestponiekądto,corobiąnaukowcy.
15Dodatkowezamieszaniebudziwtymkontekściestatuspsychologii,np.zpunktuwidzeniaorganizacji
naukowej.WPolsceotrzymującstopnienaukoweztejdyscyplinyzostajesię„doktoremnaukhumanistycz-
nych”.Czypsychologianależywięcdohumanistykiczydonaukprzyrodniczych?Czyteżmożezaliczasię
onadojakiejśjeszczeinnej,specyficznejgrupynauk,zajakiewspółcześnieuchodząnaukispołeczne?
16Jesttutrochętak,jakbysformułowanie„psychologiaempiryczna”odsyłałowsposóbnaturalnydo
metodologii„wzorcowych”naukempirycznych,zajakieuznawanesąnaukiprzyrodnicze.Wydajesięto
otylenieuzasadnione,żetakżepsychologiaodwołującasiędoinnychwzorówmetodologicznychmożesię
określaćjako„empiryczna”(por.np.tytułgłównejpracyF.BrentanaPsychologiazempirycznegopunktu
widzeniaczywspółcześniepraceA.Giorgiego,np.Psychologiajakonaukaempirycznauprawianazludz-
kiejperspektywy.Podejściefenomenologiczne).
