Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
–żeprzedmiotnaukspołecznychnieróżnisięzasadniczoodprzedmiotunaukprzy-
rodniczych(naturalizmprzedmiotowy),coczynizasadnymstosowaniewjegobadaniu
pokrewnychmetod.Wtensposóbnaturalizmprzedmiotowyczęstowiążesięznatura-
lizmemmetodologicznym.Zastosowaniemetodologiinaukprzyrodniczychłączone
jesttuzpostępemnaukowym,zwłaszczazrozwojemtechnologicznym.Nieprzypad-
kowoteżpomysłyniektórychpsychologówadaptującychtęmetodologięmiałyprowa-
dzićdoopracowania„technologiizachowania”(por.Skinner,1978).To,żenaukispo-
łeczneihumanistyczneniezawszespełniająkryteriawłaściwedlanaukprzyrodni-
czych,stanowi,zdaniempozytywistycznychnaturalistów,jedenzistotnychpowodów
ich„zapóźnienia”wstosunkudotychostatnich8(por.Skinner,1978).
Oprócznaturalizmumetodologicznegoiprzedmiotowegoistniejeteżnaturalizm
etyczny.Polegaonnautożsamieniudobrazjakąśwłasnościąnaturalną,takąjaknp.
przyjemnośćczypostępewolucyjny.Wkonsekwencji–jaksięczęstopodkreśla
–naturalizmetycznyprowadzidozastąpieniaetykinormatywnejetykąopisową,co
niektórzyuznajązajejfaktycznąlikwidację(por.Kołakowski,2003).
Antynaturalizmtopoglądprzeciwny:sprzeciwiasięontezieojednościnaukiibro-
niswoistościprzedmiotuorazmetodnaukhumanistycznychispołecznych.Takwyar-
tykułowanyantynaturalizmnajbardziejzwiązanyjestzmyśląW.Diltheyaijegona-
stępców.Ztegoteżwzględuodwołamsiętudohermeneutykijakoilustracjistanowi-
skaantynaturalistycznego.Natomiastjakowyrazzałożeńnaturalistycznychposłużąmi
postulatymetodologiipozytywizmulogicznego,gdyżonewłaśnieoddziałałynajbar-
dziejnakształtnaukspołecznych(wtympsychologii),asampozytywizmuczynił
naturalizmjednymzeswychhasełsztandarowych.(Tujednaknależyzaznaczyć,że
naturalizmów–iantynaturalizmów–wpraktycemożebyćwiele:wieloznaczność
zwrotu„wzorymetodologicznenaukprzyrodniczych”powoduje,żedwajbadacze
opowiadającysięzastosowaniemtychwzorówwnaukachspołecznychmogąwistocie
bardzosięróżnićwswoichpoglądach.Wszystkozależyodtego,jakiobrazmetodolo-
giinaukprzyrodniczychkażdyznichprzyjmie9).
Pozytywizmihermeneutykasąpodejściamibardzoodmiennymi,częstowykazują-
cymiwzględemsiebiedużąnieufnośćibrakchęcidialogu.Możnapowiedzieć,że
hermeneutyka–jakożepowstawaławznacznejmierzewokreślonejsytuacjihisto-
rycznej–kształtowałasięponiekądwreakcjinadominującąscjentystycznąiantyfilo-
zoficznąpostawępozytywizmuineopozytywizmu(awspółcześnierozwijasięjako
alternatywadlaempiryczno-analitycznejteoriinauki).Tymsamym–wprzeciwień-
stwiedocharakterystycznychrysówneopozytywizmu(por.rozdz.I)–cechowałyją:
antyredukcjonizm,antysensualizm,antyfenomenalizm,antynaturalizmitp.Podejmo-
waneprzeztędyscyplinękwestiesłużączęstoodsłonięciuczyrestytucjitego,coprzy
8Skinnerpisze:„Fizykaniezawdzięczaswojegopostępuwnikliwymobserwacjomradościspadającego
ciała,abiologiagłębszejanaliziesiłwitalnych.Naukowebadanianadzachowaniemniewymagajązrozu-
mieniaistotyosobowości,stanówumysłu,uczuć,cechcharakteru,planów,celów,intencjiczyinnych
prerogatywjaźni”(Skinner,1978,s.37).Kluczemdowyjściazestanu„zapóźnienia”dlanaukspołecznych
jestwzorowananametodachprzyrodniczychobiektywnametodologia,uwzględniającarelacjeprzyczyno-
weifunkcjonalnemiędzyobserwowalnymizmiennymi.
9Wkonsekwencji–zauważaE.Mokrzycki–podstawowaróżnicamiędzynaturalizmemaantynatura-
lizmemmożedotyczyćokreślonegozachowaniawerbalnego:naturalistamówi„jestemzastosowaniem
wzorównaukprzyrodniczychwpsychologii(czysocjologii)”,aantynaturalistatemuprzeczy(por.Mo-
krzycki,1975,s.61).Nieprzesądzatojednakorozmiarzefaktycznejróżnicymiędzyichstanowiskami.
