Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24nWprowadzenie
subiektywizmuidowolnościludzkichwyborów,popadaonwsprzecznośćznowo-
czesnąduchowością.Uczynienieztreściświata(czylizesferyskończoności)
głównegoprzedmiotujegomyślowejpracyniesprawiło,żestałsięprawdziwym
filozofemskończoności.Zakładałonbowiem,iżnaszeistnienietoczysięwistocie
wodniesieniudotego,conieskończone,czyliabsolutu,itozodniesieniatego
winniśmyczerpaćjedyniegodneczłowiekapoczuciesensu.
4.Filozofieskończonościwmiejscefilozofiiabsolutu
Jakwiadomo,poHeglunastąpiłopowszechneodejścieodfilozofiiabsolutu.
Wpierwszymmomenciemogłosięwydawać,iżwiązałosiętozkryzysem
chrześcijaństwa(mogłytosugerowaćpoglądyFeuerbacha)czyteżproble-
matycznościąspekulatywnejteologii(natozkoleimogływskazywaćpoglądy
Kierkegaarda).Kwestiataokazujesięjednakbardziejzłożona.Przekonanie
Feuerbacha,iżapogeumpewnejtendencjiprowadziwsposóbbezpośrednido
zniesieniatego,copodległoabsolutyzowaniu,okazujesięwyrazemprzejęcia
poglądówkrytykowanegoprzezeńHegla.Zkoleihistoriachrześcijaństwaostat-
nichstupięćdziesięciulatobrazuje,iżzachodząceprzemianynieniweczągo,
leczzmieniająjedyniepewnejegodawneformyitreści.Zajęciekrytycznej
postawywobecchrześcijaństwaniemusiwięcoznaczaćodejściaodtendencjido
absolutyzowania.PrzykładfilozofiisamegoFeuerbachawskazuje,iżwspomnianej
tendencjinieoparłsięonsam–zgodniezhumanizmemrenesansowymna
miejscuBogaustawiłonczłowieka,któremuprzypisałwłasnościabsolutne.
ZkoleiuKierkegaardazabsolutyzowanazostałasamaegzystencja.
Dośćpowszechnywfilozofiiwspółczesnejzmierzchfilozofiiabsolutu(jej
zwolennicysytuująsięobecnienaobrzeżachfilozofowania)nieoznaczazatem
samprzezsięjakiejśfilozoficznejrewolucji.Jestraczejcofnięciemsiędosytuacji
filozofiipoprzedzającejHegla–doposzukiwaniaczegośabsolutnego,niepro-
wadzącegodoobecnejwjegomyśliideiabsolutu.Skłonnościdoabsoluty-
zowaniadoszukaćsięmożnanawetufilozofównapozórjaknajdalszychod
filozofiiabsolutu.JejśladyobecnesąnaprzykładuMarksa(ajeszczewyraźniej
uLuka
´csa),gdyżpotraktowanierewolucjijakojedynejdrogirozwiązania
aktualnychproblemówokazałosięwyrazemzarównoabsolutyzowaniajej
skutków,jakipotrzebyjejprzeprowadzenia.Marks(podobniejakpóźniej
Luka
´cs)nierozważaprzecieżwiążącychsięzniąniebezpieczeństw,niebada
sytuacjirzeczywistychludzi,przynależącychdookreślonychnarodówitradycji
kulturowych,leczmówijedynieowyidealizowanychproletariuszach.Doświad-
czeniahistoryczneostatnichstupięćdziesięciulatniepozostawiajążadnych
