Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Filozofieskończonościwmiejscefilozofiiabsolutun25
wątpliwości,żedokonałonabsolutyzacjijednejzperspektyw.Analogiczna
sytuacjawiążesięzfilozofiąpozytywistyczną.„Albowiempozytywizmzachował
BogawpojęciuNauki(iwpojęciu»filozofiinaukowej«),wpojęciuczęścikultury,
gdziedotknęliśmyczegoś,coniejestnami,gdzieznaleźliśmyobnażonąPrawdę
niezależnąodwszelkichopisów”
46
.
Dyskusyjnepozostajenatomiast,czynawspomnianyzmierzchfilozofii
absolutunależyspoglądaćjaknawyraznagłegozwrotudokonującegosię
wmyśleniu(sugerowałytoujęciaFeuerbachaiMarksa),czyteżwynikdługiej
tendencjirozwojufilozofii.Tenostatnisposóbujęciawspomnianegozmierzchu
proponujeStefanSarnowskiwpochodzącejsprzedponadtrzydziestulatksiążce
Zmierzchabsolutu?(znakzapytaniawtytulewspomnianejksiążkisugerował,iż
zmierzchtenniejestwcalepewny):„Dekonstrukcjafilozofii,którejpodstawo-
wymprojektemjestposzukiwanieabsolutu–jeśliweźmiemypoduwagęfilozofię
nowożytną–dajesięodnaleźćtakżewewnątrzniejsamej.PocząwszyodRene-
sansu,tworzyłsięłańcuchkoncepcjifilozoficznych,któreaczkolwieksytuowały
sięwprojekciefilozofiiposzukującejabsolutnejjedności,zarazemprowadziłydo
stopniowejeliminacjiabsolutu”
47
.Piszącostopniowejdestrukcji„filozofiizapro-
jektowanejjakoteoriaabsolutu”,twierdzion,że„filozoficznadestrukcjaabso-
lutujest[wwiekuXVII–W.L.]utwierdzeniemantropocentryzmu–ideałów
renesansowegohumanizmuskupiającychsięwokółautonomiiczłowieka”
48
.
Pozostawiającnauboczuwspomnianąkwestięhistorycznychpoczątków
odwrotuodposzukiwańabsolutu,możnapowiedzieć,zaRichardemRortym,iż
mamydziśwfilozofiidoczynieniazkońcemposzukiwaniaabsolutu,aponadto
wszyscychcąodejśćodwiedzyabsolutnej,gdyżkulturaliberalizmuobywasię
bez„śladówboskości”.Mówiąc„wszyscy”,Rortypopadacoprawdawpewną
przesadę,alezcałąpewnościąmarację,kiedybierzepoduwagęnajbardziej
znacząceiwpływowepostaciefilozofowaniaostatnichdziesięcioleci.Jego
stanowiskopodzielajązresztątakżewspółcześniprzeciwnicyjegofilozofii,
czegoprzykłademsąpoglądyHabermasa.Takżeonzauważa,iżwspółcześnie
uprawianafilozofianiejestwstaniesprostaćroszczeniomreligii.Twierdzi,za
Adornem,iżfilozofiajużnie„władaabsolutem”iniewyzwalanaszeskończo-
ności(Adornozakładał,żespórpomiędzyfilozofiąabsolutuafilozofią
skończonościzostałrozstrzygnięty).Zauważa,żecorazbardziejprzekonujące
sąwymiarynaszejskończoności,gdyżprzygodnościhistorycznezyskały
filozoficznąistotność
49
.Podtymwzględemjegopoglądypozostajązatem
46
R.Rorty,Konsekwencjepragmatyzmu.Esejezlat1972-1980,przeł.C.Karkowski,Warszawa1998,s.42.
47
S.Sarnowski,Zmierzchabsolutu?,s.16.
48
Tamże,s.18.
49
HannahArendtmówiwtymmiejscuoÐwartościpowierzchnifl,jakożedlaznacznejczęści
współczesnychludzinaszejkulturyÐważneipełneznaczeniawnaszymświeciejestto,coznajduje
