Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26nWprowadzenie
wcałkowitejzgodziezdośćodległymmuFoucaultem,którywSłowachirzeczach
(z1966roku)pisał,żeprógnowoczesnościmamiejsce,„gdyskończonośćzaczęła
byćmyślanawniekończącymsięodwoływaniudosamejsiebie”
50
.Wewspo-
mnianejksiążceczytamy:„Kulturawspółczesnamyśliotym,coskończone,wy-
chodzącodtego,coskończone”
51
.OdpowiedniodotegoOdoMarquardnazywa
filozofięwspółczesną„filozofiąskończoności”
52
.
Szukającprzyczynwyjaśniającychtęzasadniczązmianę(wręczrewolucyjną!)
wramachwspółczesnegofilozofowania,możnadoszukiwaćsięichwdwojakim
uwarunkowaniumyślifilozoficznejpoHeglu.
Popierwsze,nowoczesnośćprzyniosłaautonomięludzkiegoistnieniaujawnia-
jącąsięwwyzwoleniuzezrutynizowanychformrealizowaniaswejegzystencji.
Nastąpiłowyraźnerozluźnieniepoczuciazwiązkujednostkowegoistnienia
zcałościątego,conasotacza,czegowynikiemstałosięodczucieproblema-
tycznościjednostkowegoistnienia,naktórefilozofiazmuszonabyłaodpowie-
dzieć.Mówiącskrótowo,oiledotądnagrunciefilozofiiproblemypolityki
zdecydowaniedominowałynadproblemamipedagogiki,otylejużwfilozofii
drugiejpołowywiekuXIXmożnamówićopewnejichrównowadze.Jednostkowe
sięnapowierzchnifl,H.Arendt,Myślenie,s.61).UżywającpojęciaÐpowierzchniafl,przeciwstawia-
negopojęciuÐgłębiafl,zajmujeonastanowiskozdecydowaniekrytycznewzględemzaznaczającej
sięzmianyidlategojejpropozycjapojęciowaniezbytdobrzenadajesiędlaneutralnegoopisu
nowejpostacimyśleniafilozofii.
50
M.Foucault,Słowairzeczy.Archeologianaukhumanistycznych,przeł.T.Komendant,t.2,Gdańsk
51
2005,s.134.
Tamże.
52
Mówiącprecyzyjnie,filozofiąskończonościnazywaonzredefiniowanysceptycyzm,będący
wyrazemrozstaniasięzfilozofiąpierwszychzasad.ÐFilozofiapierwszychzasadchcepryncypialnie
znaćto,copryncypialne,pytaonajbardziejpryncypialnązzasad.Taabsolutnazasadawszakże
przemieniacałąfaktycznąrzeczywistośćwcoś,coniejestzrozumiałesamoprzezsię,cojest
kontyngentneinieprawomocneorazconależywybawićztegoniepryncypialnegostatusuprzede
wszystkimdziękipryncypialnemuuprawomocnieniufl,O.Marquard,Rozstaniezfilozofiąpierwszych
zasad.Studiafilozoficzne,przeł.K.Krzemieniowa,Warszawa1994,s.11.ZgodniezMarquardem,
zfilozofiątakąjużsięrozstaliśmyidlategoterminÐfilozofiaskończonościfldobrzeoddaje
charakteraktualnegofilozofowania.Potwierdzenietejopiniiodnajdujęwodczytaniujegointencji
przezWolfgangaWelscha,którytwierdzi,żeÐdlaMarquardarozstaniezfilozofiąpierwszychzasad
oznaczauwolnienieczłowiekaodabsolutnychkontrowersjicodoabsolutu,atymsamymodcięcie
odtego,coabsolutnefl,W.Welsch,Naszapostmodernistycznamoderna,przeł.R.Kubicki,A.Zeidler-
-Janiszewska,Warszawa1998,s.272.Wartojednocześniezaznaczyć,żeMarquarddokonuje
rozróżnieniatrojakiegosensuokreśleniaÐskończonośćfl,por.O.Marquard,Rozstaniez...,s.125_
126).Kwestiatawinnabyćuwzględnionawtrakcieomawianiaposzczególnychpostacifilozofii
skończoności.Wartoprzypomnieć,żeokreśleniemÐfilozofiaskończonościflposłużyłsiętakże
ReinerWiehlwodniesieniudofilozofiihermeneutycznej,atakżedopoglądówA.N.Whiteheada,
por.G.Boehm,Einleitung.DieHermeneutikunddieWissenschaften.ZurBestimmungdesVerha
ultnisses,w:
tegoż(Hg.),Seminar:DieHermeneutikunddieWissenschaften,FrankfurtamMain1978,s.25,co
wskazujenaszerokiemożliwościposługiwaniasiętympojęciem.
