Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zjawiskomoralnegohazarduafinansepubliczne
41
Quintyn2003,s.2].Zalecasięjednak,abynieprzeceniaćpewnychinstrumentów.
Zasadniczowartośćwydatkówoceniasięczęściejnapodstawiewskaźnikówbudże-
towychniżrzeczywistychprzepływów[Laeven,Valecia2008,s.11-12].
Ogółinterwencjipoprzezdostępneimożliwedozastosowaniainstrumentyma
charakterekspansywnejpolitykifiskalnej,dlategopodejmowanedziałaniapowinny
realizowaćzasadęthreeTs[Langedijk,Szin(red.)2009,s.4],cooznacza,żedzia-
łaniapowinny:(1)byćadekwatnedozaistniałejsytuacji,(2)miećcharakterprzej-
ściowy,(3)byćzastosowanewodpowiednimmomencie.Ostatnielementreguły
jestszczególnieistotnywczasiekryzysu,gdyodmomentudecyzjiouruchomieniu
określonegoinstrumentudojegowprowadzeniawżycieczęstoupływazbytdługi
czas,wwynikuczegoefektywnośćdziałańmożeulecznacznemuobniżeniu.Podej-
mowanedziałaniawramachinterwencjipaństwapoprzezzastosowaneśrodkiujaw-
niająstrukturękosztufiskalnegowpostacikosztówbezpośrednichorazpośrednich.
Poniesionekosztymogąokazaćsięjednakniewspółmiernedozamierzonegoefektu,
stądzarównonagrunciedoktryny,jakipraktykiwskazujesięnaregułyfiskalne,
któremajązapobiegaćzaistnieniutakichsytuacji.
Kosztybezpośrednieczęstowyrażanejakosumarocznychkosztów,mierzo-
nychjakoprocentPKB.Kosztytemiałyznacznyudziałwwielukryzysachfinan-
sowychśredniawyniosła13%PKB,anarynkachwschodzącychbyłotonawet
50%PKB.Istotnączęśćcałkowitychkosztówkryzysustanowiąkosztypośrednie.
Kondycjafinansówpublicznychmożeznaczniesiępogorszyćnaskutekwpływu
kryzysufinansowegonaaktywnośćgospodarczą.Zjednejstronywzrostwydatków
wrelacjidoPKBbędzieograniczanyzewzględunadodatkowetransferyzwiązane
zprzeciwdziałaniembezrobociupodczasosłabieniaogólnejsytuacjigospodarczej
kraju,zdrugiejstronydochodybudżetowesilnieuzależnioneodaktywnościgo-
spodarczejorazwycenyaktywów.Gwałtownyspadekwzyskachiwartościaktywów
oraznominalnyniedobórdochodówmogąbyćznaczniewyższeniżzakładanyefekt
cykludziałaniaautonomicznegostabilizatora,prowadzącwtensposóbdospadku
dochodówwrelacjidoPKB.
Podstawąefektywnościdecyzjifiskalnychwramachpolitykibudżetowejpowin-
nybyć(wspomniane)regułyfiskalneumożliwiającesprawneniwelowanieskutków
kryzysu,aleprzedewszystkimprzeciwdziałaniesytuacjom,któremogąsięprzyczynić
dojegowywołania.Dohistorycznienajstarszychinajczęściejstosowanychwprakty-
ceregułfiskalnychzaliczasięregułęzrównoważonegobudżetuoraztzw.złotąregu-
łęfiskalną.Obiezaliczanedoregułsaldabudżetowego.Katalogregułfiskalnych
wskazywanychprzezdoktrynęjestbardzoobszernyiwyróżniaonregułyzarówno
ilościowe,jakijakościowe.WśródpaństwUEpozawskazanymiregułamizastosowa-
niemająprzedewszystkimreguły:zadłużenia,wydatkowaidochodowa(por.tab.1).
Wtabeliwskazanotakżenailośćpaństwstosującychwymienionereguły.
Wskazanewtab.1reguływposzczególnychpaństwachulegająrozszerzeniu
otzw.regułykrajowedostosowująceprzyjęterozwiązaniadopotrzebizałożeńgospo-
darkidanegokraju,odzwierciedlająctymsamymprzyjętezałożeniaprowadzonejpo-