Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zjawiskomoralnegohazarduafinansepubliczne
39
Zarównozjawiskomoralnegohazardu,jakizjawiskojazdynagapęzdetermi-
nowanesąsilnymipowiązaniamifinansowymiigospodarczymipaństw,szczegól-
niewUniiEuropejskiej.Krajeprowadzącenieodpowiedzialnąpolitykębudżetową
(przykładWęgierczyGrecji)mogąliczyćnawsparciefinansowepodyktowanewy-
sokąwiarygodnościąUniiijejwaluty.Mimożeuregulowaniatraktatowewyraź-
nieokreślająbrakodpowiedzialnościinstytucjiUniiorazpaństwczłonkowskichza
zobowiązaniainnegopaństwaczłonkowskiego,istniejejednakmożliwośćłamania
tejzasady.Wkonsekwencjimożebyćrealizowanaświadomapolitykabudżetowa,
skutkiemktórejbędąutratastabilnościekonomiczno-społecznejkrajuiprzeniesie-
niejejkosztównainnekraje.
Zjawiskomoralnegohazarduniejestobcerównieżpodmiotomsektorapry-
watnego.Nadmierneryzykodziałalnościbankówwynikam.in.zichzałożeńcodo
odpowiedniegowparciawraziekonieczności.
PrzykładamimogąbyćBankof
Eng-
land,czyU.S.FederalReserve.H.W.Sinnwrozważaniachnadkryzysem2008-2009
zwracaszczególnąuwagęnato,żezjawiskomoralnegohazardubyłowynikiem
przedewszystkimasymetriiinformacjipomiędzybankamiiichpożyczkobiorcami.
ZkoleiS.S.Yehuważa,żezjawiskomoralnegohazarduzostałowykreowaneprzez
sekurytyzacjęwpołączeniuwfatalnymiproceduramiudzielaniapożyczekikredy-
tów,atakżedużaniezależnośćbrokerówkredytówhipotecznych,którzyprzedkłada-
liwłasnyzysknadbezpieczeństwotransakcji[Eatwelliin.(red.)1987,s.547].Ogół
czynnikówwygenerowanychzarównoprzezpodmiotysektoraprywatnego,jakinie
zawszewłaściwąpolitykęrządówwkonsekwencjidoprowadziłydokryzysufinan-
sowego,któregoskutkiszczególnieprzejawiająsięwpozycjifiskalnejpaństwna
całymświecie.
WgrupiepaństwG-20deficytbudżetowyzarównow2009,jakiw2010r.–zda-
niemMFW–szacowanonapoziomie5%PKBpowyżejpoziomuprzedkryzysowe-
go(2007),aprzywracanieutraconejpozycjitokwestiakilkunastępnychlat[Horton
iin.2009,s.4].
3.Fiskalnekosztykryzysówfinansowych
Finansepublicznetospecyficzneogniwosystemufinansowego.Zjednejstrony
państworealizujeklasycznefunkcjefinansówpublicznych,przejmująctymsamym
częśćodpowiedzialnościzapodejmowanedecyzjeobywateli(zarównopodmiotów
indywidualnych,jakiinstytucjonalnych),zdrugiejstronypaństwodysponujepra-
wemnakładaniaobciążeńfiskalnych,którychwysokośćiformaniezawszeznajdują
społecznąaprobatęiakceptację.JakzauważająC.KosikowskiorazE.Ruśkowski,
„fenomenfunkcjifinansówpublicznychopierasięnadawnopoczynionejiwciąż
aktualnejobserwacjizachowańludzkich:ktomawładzępobieraniadochodóworaz
władzęwykorzystywaniapobranychdochodównafinansowaniepotrzebindywidu-
alnychlubzbiorowychinnychpodmiotów,tenmożekształtowaćichzachowania”
[Kosikowski,Ruśkowski(red.)2003,s.24].
