Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dylematyteoriiipraktykiwprocesiesanacjifinansówpublicznych
59
Dotychczasproblemynaprawyfinansówpublicznychwynikałyzistotyispecy-
fikitegoogniwasystemufinansowegowgospodarce.Punktemwyjściabyłypodsta-
woweróżnicemiędzyfinansamiprywatnymi(rynkowymi)apublicznymiimożliwe
wzwiązkuztymdowykorzystaniainstrumentyfinansowe.Mniejszeznaczeniemia-
łydotychczasczynnikizewnętrzne,sytuacjagospodarczaifinansowanaświecie.Na
szczególnepodkreśleniezasługująoczywiściezwiązkidecyzjiwsystemiefinansów
publicznychzuwarunkowaniamipolitycznymiorazichpodatnośćnaróżnegoro-
dzajuiluzjefiskalne.Środkipublicznezawszeograniczone,natomiastpotrzeby
mającharakternieograniczony.Wzwiązkuztymprocesyzachodzącewfinansach
państwazwiązaneewidentniezprzetargami,wyboramipolitycznymi,konflikta-
miinteresów,nakoniecjednakzpewnymkonsensemikompromisami[Osiatyński
2006,s.11].
Jakjednakwynikazdoświadczeńostatnichlat,presjanaracjonalizacjęwydat-
kówpublicznychiograniczaniedeficytówmożemiećbezpośrednieźródłowpostę-
pującymumiędzynarodowieniuwspółczesnychsystemówgospodarczychifinanso-
wych.Sanacjafinansówpublicznychwcorazwiększymstopniuimplikowanajest
więcnietylkosytuacjąwewnętrzną,zjawiskamirealnymiwgospodarcenarodowej
irealizowanądoktrynąspołeczno-polityczną,alerównieższokamizewnętrznymi,
koniecznościąsprostaniakonkurencyjnościwzglobalizowanymotoczeniu.
3.Politycznecyklebudżetowe
Zjawiskookreślanejakopolitycznecyklebudżetowemaźródłowteoriipolitycz-
nychcyklikoniunkturalnych,którapowstaławlatach70.XXw.jakopróbawska-
zanianaściślepolityczneuwarunkowaniacyklimakroekonomicznych[Tufte1997].
Początkowoanalizowanoprzedewszystkiminstrumentypolitykimonetarnejiich
wykorzystanieprzezpolitykówwczasiepoprzedzającymwybory.Późniejpoja-
wiałosięalternatywnepodejściewskazującenapolitykęfiskalnąjakopodstawowe
narzędziewykorzystaniairracjonalnegozachowaniawyborcówimanipulacjiprzed-
wyborczej.Wmodelachopierającychsięnadominującymznaczeniuinstrumentów
politykimonetarnejwskazywano,żepolitycymajązdecydowaniewięcejkontroli
nadpolitykąfiskalnąniżmonetarnąorazżekonsekwencjedecyzjiwsferzefiskal-
nejwwiększymstopniuibardziejbezpośrednioodczuwaneprzezwyborców.
Dyskusjapublicznainajbardziejgorącesporypolitykówkoncentrująsięzwyklena
instrumentachpolitykifiskalnej,związanychzpodatkamiitransferami(wydatkami)
ześrodkówpublicznych,anienainstrumentachmonetarnych.
Teoriepolitycznychcyklibudżetowychtraktująpolitykówjak„przedsiębiorców
politycznych”,którzydążądomaksymalizacjipoparciawyborców.Systemdemo-
kratycznyprowadzidocykliwyborczychwpolitycefiskalnej,gdyżwydarzeniapo-
litycznezwiązanezwyboramiwpływająnapolitykębudżetowąwpaństwie.Gene-
ralniepodstawowąiwspólnąhipoteząwmodelachpolitycznychcyklibudżetowych
jestzałożenie,żepolitycywokresieprzedwyborczymzwiększająogólnypoziom
lubposzczególnekategoriewydatkówpublicznych,abypobudzićgospodarkę,zy-