Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Psychologiczneaspektypodejmowaniadecyzji–heurystyki
1040Psychologiczneaspektypodejmowaniadecyzji–heurystyki
1.4.Psychologiczneaspektypodejmowaniadecyzji-heurystyki
ZdaniemH.Simona,laureataNagrodyNoblawdziedzinieekonomiiz1978r.46,
ludzienapotykającróżnegorodzajuograniczeniaczasoweitechnologiczne,niesą
wstanieuzyskaćdostępudowszystkichinformacjiistotnychdladanegoproblemu,
aniteżniesąwstanieichdokładnieprzetworzyć.Istniejąjednakprostereguły,tak
zwaneheurystyki(uproszczonemetodywnioskowania),którepozwalająszybko
iniewielkimkosztemznaleźćsatysfakcjonującerozwiązanie.TowłaśnieSimon47
wprowadziłdoliteraturypojęciesatisficing,czyliwyborumożenienajlepszego,ale
satysfakcjonującego,którywsposóbwystarczający(chociażniew100%)zaspakaja
oczekiwaniaiaspiracjedecydenta.
WedługGigerenzeraiTodda,ludziemająskończonąilośćczasu,ograniczoną
wiedzęipewnąpulępieniędzy,jakiemogąwydaćwcelupodjęciakonkretnej
decyzji
48
.ZkoleiNęcka,OrzechowskiiSzymurastwierdzili,żeDczłowieknie
jestwstanieprzetworzyćwszystkichdocierającychdoniegoinformacji,dlatego
organizmludzkihamujezbędnereakcjeiprocesymentalne,aefektemowego
«skąpstwapoznawczego»jestwszechobecnaskłonnośćdostosowaniaheurystyk,
schematów,stereotypówigeneralnegoupraszczaniarzeczywistości”49.
TverskiiKahnemanposzliniecodalejiwyróżnilitrzykluczowerodzaje
heurystyk50:
-
heurystykędostępności(availability)-sposóbwnioskowanianapodstawie
informacjiłatwodostępnychwpamięci;
-
heurystykęreprezentatywności(representativeness)-sposóbwnioskowania
napodstawiepodobieństwa;
-
heurystykęzakotwiczeniaidostosowania(anchoringandadjustment)-
sposóbwnioskowanianapodstawiepierwotniezasugerowanejwartości
(kotwicy).
46H.Simon,TheRoleofExpectationsinanAdaptiveorBehavioristicModel[w:]H.Simon,Models
ofBoundedRationality,MITPress,Cambridge1982,s.380-400;H.Simon,OnHowToDecideWhat
ToDo,DTheBellJournalofEconomics”1978,No.9(2),s.494-507;H.Simon,OntheBehavioral
andRationalFoundationsofEconomicDynamics,DJournalofEconomicBehaviorandOrganization”
1984,No.5(1),s.35-55;H.Simon,RationalityinPsychologyandEconomics,DJournalofBusiness”
1986,No.59(4),s.209-224.
47H.Simon,TheRoleofExpectations…,s.380-400.
48
G.Gigerenzer,P.Todd,Zagadkiheurystykdecyzyjnych,WydawnictwoCeDeWu,Warszawa
2018,s.32.
49E.Nęcka,J.Orzechowski,B.Szymura,Psychologiapoznawcza,PWN,Warszawa2006,s.25.
50
A.Tversky,D.Kahneman,Judgmentunderuncertainty:Heuristicsandbiases,DScience”1974,
No.185(4157),s.1124-1131.
29
