Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
możezawieraćznaczneilościtegopierwiastka(do0,5mg/l)wpostacizwiąz-
kównieorganicznycharsenutrójwartościowego.Pierwiastektenkumulujesię
wtkankachbogatychwkeratynę:wewłosachiwpaznokciach(tw.pasma
Meesa),przenikaprzezbarieręłożyskaigromadzisięwtkancenabłonkowej
płoduwpoczątkowymokresieciąży[Skoczyńska,2018].
Selen
Selenjestmikropierwiastkiemniezbędnymdoprawidłowegofunkcjonowania
organizmów.Zewzględunabardzoniewielkąróżnicęmiędzypoziomem
dawkiminimalnejkoniecznejdoprawidłowegofunkcjonowaniaapozio
-
memdawkitoksycznejuważanyjestzajedenznajbardziejtoksycznych
pierwiastkówśladowych.Niedobórselenupowodujeznacznezaburzenia
układuimmunologicznego,rozrodczego,antyoksydacyjnego,układuner-
wowegoikrążenia,zwiększapodatnośćnanowotworyiinfekcjewirusowe.
Zkoleijegonadmiarprowadzidoselenozy,chorobyktórejtypoweobjawyto
międzyinnymi:czosnkowyzapachzust,wypadaniewłosów,dekoloryzacja
płytkipaznokciowej,biegunka,zaburzenianeurologiczne.Zatrucieselenem
prowadzidomarskościwątroby,obrzękupłucizgonu.Uważasię,żemoże
takżeprzyczyniaćsiępośredniodorozwojucukrzycytypuIIorazindukować
wkomórkachstresoksydacyjny[Ratajczak,Gietka-Czernel,2016].Niedo-
bórselenutostężenietegopierwiastkawosoczuniższeniż85Pg/l,dawka
dopuszczalnato450Pg/dzień,natomiastdawkatoksyczna900Pg/dzień.
Stężenieselenuwosoczuosóbzdrowychwpopulacjieuropejskiejwahasię
średniood38,71do432Pg/l.Optymalnestężenieselenuwekrwito92–108mi-
krogramów(Pg)nalitrsurowicykrwi.Natomiastnajwyższedopuszczalne
stężeniewpowietrzu(NDS)wmiejscupracywynosi0,1mg/m
3
[Kozłowska
iin.,2015;Klecha,Bukowska,2016].
1.1.2.Substancjeorganiczne
Zanieczyszczeniaorganicznetosubstancjeskładającesięzwęgla,wodoru
itlenuorazkilkuinnychpierwiastków.Zwyjątkiemwytworzonychprzez
człowiekaradionuklidówisyntetycznychzwiązkóworganicznych,wszyst-
kieonewystępująnaturalniewśrodowisku,aleuważanezagłówneza-
nieczyszczenia,ponieważwystępująwwysokichstężeniachiszeroko
rozpowszechnione,cowdużejmierzejestwynikiemdziałalnościczłowieka.
Częśćtychsubstancjilubichmetabolitówwykazujesilnedziałanietoksyczne
(kancerogenne,mutagenne,teratogenne)dlaorganizmówżywych.Owła-
ściwościachtoksycznychzwiązkóworganicznychdecydujeprzedewszyst-
kimichstruktura(układatomówwcząsteczce),obecnośćniektórychgrup
funkcyjnych(aminowej,nitrowej,nitrozowej,nitrozoaminowej,cyjanowej,
winylowejifenylowej),atakżeichwzajemnepołożenie(np.paragrupme-
tylowychwzwiązkacharomatycznych)[Gałuszka,2000].Toksycznezwiązki
organiczneskładająsięprawiewyłączniezbiopierwiastków:węgla,wodoru,
1.1.Grupyzanieczyszczeńwśrodowisku
21