Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JacekSurzyn:OntologicznydowódnaistnienieBoga...
15
mianowiciewbrakuwłaściwegospojrzenianaratioAnselmi,który
wynikazpominięcialekturyProslogionuorazprzywołanychlistów
GaunilonaiodpowiedziAnzelma.Wrezultaciewiększośćkrytyków
iobrońcówfldowodu”bezwzględnieutrzymuje,żeAnzelmudowodnił
istnienieBogajakofltego,ponadconicwiększegoniemożnapomyś-
leć”,cooczywiściejestprawdziwejakokońcowywniosekwywodów
Anzelma,aleniejestprzedmiotemjegorozumowej(spekulatywnej)
argumentacji.Innymisłowy—itegoniekwestionujeGaunilon—
teza,żeBógjesttym,ponadconicwiększegoniemożnapomyśleć,
niejestrozumowymzałożeniemlubpostulateminiepodlegadowo-
dzeniu,alejestteząwynikającązwiaryitylkodowiarysię
odwołuje.Anzelmformułujepodstawowązasadęscholastyki—fides
quaerensintellectum,wktórejnapierwszymmiejscujestwiaraiod
niejpowinnosięwychodzić.Zatemniematonicwspólnegozzałoże-
niem,naprzykład,ImmanuelaKanta,którypostulował(odnosiłosię
todoszerszegokontekstupowiązaniasferyrozumuspekulatywnego
zrozumempraktycznym),żenależyzawiesićrozum,abyzrobićmiej-
scedlawiary,implikując,żeBógwiaryrozmijasięzBogiemrozumu
(ensrealissimum).Ztejperspektywyniejestmożliwewłaściwe
uchwyceniepostulatuAnzelmaikrytykawymierzonawontologiczny
dowódwwiększościchybiacelujużwsamymswymzałożeniu2.
Wczymzatemleżyzasadniczyproblemontologicznegodowoduna
istnienieBogaiwjakimstopniujegokrytykafaktyczniedotyczyar-
gumentacjiAnzelmazCanterbury?Spróbujęodnieśćsiędotychkwe-
stii,przywołująciopisującKantowskąkrytykętegodowodu.Złożysię
tonapierwszączęśćprezentowanegotekstu.Wdrugiejczęściodniosę
siędoargumentacjiAnzelmawrazzkrytykąGaunilona.Artykułza-
kończypróbaporównaniastanowiskaAnzelmazkrytycznymiuwaga-
miKanta.
2Pytaniemjest,wjakimstopniuKantkrytykowałdowódAnzelma,którego
przecieżnieznał,ponieważniemiałszansnazapoznaniesięztekstemProslogionu.
Nieulegawątpliwości,żeargumentacjaKantaprzedstawionawKrytyceczystegoro-
zumuodnosisiędodowoduKartezjusza,anieAnzelma,chociażconajmniejwmery-
torycznejczęści,dotyczącejproblematykiistnieniarozumianegojakopredykat,Kant
wysuwaargumentykrytycznewobecargumentuAnzelma.
