Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Studiazhistoriifilozofii
KantakrytykaontologicznegodowodunaistnienieBoga
Najbardziejpopularnąwersjęontologicznegodowodunaistnienie
Boga,powszechnieprzypisywanąAnzelmowizCanterbury,wzwięzły
sposóbprzedstawiłKantwKrytyceczystegorozumuwramachdru-
giejczęścitegodzieła,poświęconejtakzwanejlogicetranscenden-
talnej,przyokazjirozważańnadtranscendentalnądialektykąoraz
postulatem(ideałem)czystegorozumu,podznamiennymtytułem:
OniemożliwościontologicznegodowodunaistnienieBoga.Wartoza-
znaczyć,żeproblemontologicznegodowoduKantanalizujewszer-
szymkontekściekrytykiracjonalnejteologii(obokkrytykiracjonalnej
psychologiiikosmologii).ZdaniemKanta,przedmiotemracjonalnej
teologiijestideabytunajdoskonalszego,którątradycjanazywaBo-
giem,jakoabsolutniekoniecznąistotęponadczasową.Tradycyjnateo-
logiawspekulatywnysposóbpróbowałaudowodnićistnienietakiej
najwyższejkoniecznejistotyiideałuspekulatywnegorozumu,czyniąc
tonatrzysposoby3.Dowodyfizykoteologiczny(teologiczny)ikosmolo-
gicznypolegają,mówiąckrótko,naprzejściuodświatapoznawanego
zmysłowodoujęcianajwyższejprzyczyny.Sątowięcdowodyaposte-
rioryczne-empiryczne4.Dowódontologicznyprzebiegainaczej,jest
bowiemtypemdowoduapriorycznego,opartegonaanalitycznym
iabstrakcyjnym(spekulatywnym)sposobieargumentacji.DlaKanta
wkontekściespekulatywnegorozumudowódtennabierałszczególne-
goznaczenia,ponieważzasadniczowydawałsięmupodstawądwóch
pozostałych.Należyprzypomniećrazjeszcze,żewersjękrytykowane-
godowoduKantzaczerpnąłzrozważańKartezjusza.Zatemgłówna
3ImmanuelKantsKritikderreinenVernunft.Hrsg.E.Adickes.Berlin
1889.A590,B618(wdalszejczęścitekstustosujęwodniesieniudoKrytyki...skrót
KrV).Por.ACommentarytoKant’s„CritiqueofPureReason”byN.K.Smith.
London1918,s.527(dalejcytowanejako:Smith);KommentarzuImmanuel
KantsKritikderreinenVernunftvonHermannCohen.Leipzig1907,s.173(dalej
cytowanejako:Cohen).Smithczyninastępującąuwagęodnośniedodowodów
ikolejnościichanalizy(krytyki)dokonanejprzezKanta:flThefirstisthephysicathe-
ologicalandtheologicalargument,thesecondisthecosmological,andthethirdis
ontological.Kantfindsitadvisabletoreversetheorderoftheproofsandbeginby
considerationoftheontologicalargument.Thiswouldseemtoindicatethatthe
»scholasticinnovation«towhichhetracestheoriginoftheontologicalproofhas
morejustificationthanhisremarksappeartoallow”.Smith,s.527.
4Smithokreślajetak:fl(1)fromdefiniteexperienceandthespecificnatureof
theworldofsenseasrevealedinexperience;(2)fromindefiniteexperiencei.e.from
thefactthatanyexistencebutallisempiricallygiven”.Smith,s.527.
