Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Studiazhistoriifilozofii
ZdaniemKanta,zideąbytuabsolutnienieuwarunkowanego(bez-
względniekoniecznego)mamypewienkłopot,ponieważskoropojęcie
takiegobytuniemieścisięwstrukturzekategoriiintelektu,tofak-
tycznieniesposóbwpisaćwtreśćtakiegopojęciajakiejkolwiekinte-
lektualnejtreści.Wobectegoczłowiekniejestwstaniestwierdzić,
czypodtakimpojęciem,któregonawetsamstatuspojęciastajesię
wątpliwy,człowiekcokolwiekmyśli.Lepiejbędziezapytać:czywra-
machtakiejideiczłowiekcokolwiekmyśli,czyteżwogóleniemoże
pomyślećczegokolwiek?Kantpisze:flOdrzuceniebowiemzapomocą
słowabezwarunkowywszystkichwarunków,którychintelektstale
wymaga,bycośuważaćzakonieczne,niewyjaśnianawetwprzybli-
żeniu,czywtedypoprzezpojęcietego,cobezwzględniekonieczne,
jeszczecośmyślę,czyteżbyćmożenicwtedyniemyślę”8.
Nieporozumieniepoleganamyleniudwóchobszarów:obszaru
sądzenia-tworzeniasądów(awięcwypowiadaniapewnychtreści)
zobszaremrealnym(odniesieniadorzeczy).Wielokrotniebowiem,
wedługKanta,starającsięwyjaśnićbezwzględnąkoniecznośćrozwa-
żanejtuidei,sięganopokoniecznośćzwiązanązsądzeniem,takjak
dziejesiętonaprzykładwgeometrii.Przyjęciepojęciafltrójkąt”ge-
neruje
w
konieczny
sposób
przyjęcie
pewnej
treści
zawartej
wtrójkącie,choćbytej,żejestontrójboczny.Zatemprzyjmującpoję-
cietrójkąta,należykonieczniestwierdzić,żemusionbyćtrójboczny
iżadeninnypodmiotniemacechytrójboczności.ZdaniemKanta,po-
niekądsłusznerozumowaniezwiązaneztreścią(kategorialną)poję-
stępnymzdaniu:flManhatzuallerZeitvondemabsolutnothwendigenWesengere-
detundsichnichtsowohlMühegegeben,zuverstehen,[...]odervielmehrdessen
Daseinzubeweisen”.Ingardenprzekładatenfragmentnastępująco:flMówiono
zawszeoistocieabsolutniekoniecznejizadawanosobie(wiele)trudunietyledlate-
go,byzrozumieć,ilebyudowodnićjejistnienie”.Ingarden,s.473.Kontekstwy-
jaśniazasadnośćprzekładuDaseinjakoflistnienie”.PodobniezresztąDasein
występujewtytulerozdziałuczwartego:flVonderUnmöglichkeiteinesontologischen
BeweisesvomDaseinGottes”.KantużywarównieżpojęciaExistenz,existiren.Ponad-
towdalszejczęścitekstu(A598,B626)pojawiasięterminSein:flSeinistoffenbar
keinrealesPredikät...”.Kontekstwyraźniewskazujenaistnienie,gdyżtoono(ist-
nienie),wedługKanta—tojednazpodstawowychjegotez,azarazempodstawowy
zarzutdodowoduwwersjiAnzelma—niemożebyćorzecznikiem,niemożebyć
orzekaneoczymś(opodmiocie).JedenzpierwszychpopularyzatorówfilozofiiKanta
profesoruniwersytetuwLipskuF.G.Bornjestautoremciekawego,choćzapomnia-
negoprzekładuKrytykiczystegorozumunałacinę(korpusłacińskiliczytrzytomy
izawieratakżekrytykępraktycznegorozumuorazinnewybranetekstyKanta).
F.G.Bornnaokreślenieistnieniaużywaklasycznegoscholastycznegopojęciaexisten-
tia(existere),chociażwprzywołanymfragmencieopredykacie(A598,B626)używa
terminuesse.Wrócędotegoproblemuwdalszejczęścitekstu.
8KrV,A593,B621.Ingarden,s.474.Por.Smith,s.528.
