Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Studiazhistoriifilozofii
wskazujezwiązekwynikającywyłączniezkoniecznegologicznego
powiązaniaprzedmiotuzorzecznikiem,leczzałożenieaprioripod-
miotupozostajeproblematyczne,ponieważapriorizawierawsobie
istnienie,któreprzecieżwykazanebyćpowinnowzwiązkuzorzecz-
nikiem.Koniecznośćbadanejtuistotywynikazzałożeniawjejtreści
koniecznościjejistnienia,cowydajesięnieuzasadnionymprzejściem
odkoniecznościlogicznejdokoniecznościbytowej.Możnaby
wzwiązkuztympowiedzieć,żeskoropegaztokońzeskrzydłami
iwsądzietympodmiotiorzeczniksązsobązwiązaneprawemtożsa-
mości,towżadensposóbniewynikaztegoistnienieowegopegaza,
ponieważrealne(rzeczowe,przedmiotowe)istnieniepodmiotuowego
sąduniejestuwarunkowanewykazanymtu,koniecznymzwiązkiem
podmiotuzorzecznikiem.Wartozapamiętaćtęargumentację,ponie-
ważwdużymstopniupowtarzaonazarzutGaunilonawobecargu-
mentuAnzelma.ChoćKantnieodwołujesiębezpośredniodoargu-
mentacjiAnzelmowej,tojednakwyraźniewskazuje,żebrakzwiązku
międzykoniecznościąlogicznąikoniecznościąontologicznąskutkuje
tym,żezapriorycznegozałożeniaistotybezwzględniekoniecznejnie
możnawysnućjakokoniecznegownioskuorealnymjejistnieniu12.
Ponadtonależydokładnierozważyć,naczympolegakonieczność
związkupodmiotuiorzecznikawsądzie.Ztradycjidowoduontolo-
gicznego—ituwyraźnejestodwołaniedoAnzelma—wynika,że
koniecznośćzwiązkupodmiotuiorzecznikaopierasięnaprawie
sprzeczności.Odrywającorzeczenieodpodmiotu,powodujesię
sprzeczność.Innymisłowy,istotabezwzględniekoniecznamusiist-
nieć,ponieważgdybynieistniała,wówczasniebyłabyistotąbez-
względniekonieczną,aprzecieżniąjest.Kantzauważajednak,że
tenoczywistylogicznyzwiązekpodpartyprawemsprzecznościdziała
tylkowobszarzesądów.Usuwającbowiempodmiotrazemzorzecze-
niem,niepowodujesięsprzeczności.Prostyprzykładztrójkątem:
przyjmującistnienietrójkąta,niesposóbodebraćmucechytrójbocz-
terminuObjekt.WspomnianyF.G.Bornprzekładatenfragmentnastępująco:
fl[...]atyneitaconstituto,uteiusambitusimulexsistentiamteneriputarent,inde
certoconcludipossecrederent,quoniamreihuicconceptuisubiectaeexsistentiane-
cessariocompetit,idestcumadiunctione,uteamremutdatam(exstantem)ponam,
etiamexsistentiameiusnecessario(exregulaidentitatis)poni”.ImmanuelisKantii
Operaadphilosophiamcriticam.VolumenPrimum,cuiinestCriticaRationisPurae.
LatinevertitF.G.Born.Lipsae1794,s.412(dalejcytowanejako:Born).Wod-
niesieniudobadanychterminówjestwięckonsekwentny.
12SmithzwracauwagęnaprzyjęciewtymmiejscuprzezKantaargumentacji
D.Hume’a.Nieuwarunkowanaistotajestiluzjąnaszegoumysłu,którywychodzącod
czystologicznegozwiązkukonieczności,przechodzidokoniecznościontologicznej,
wczymwyraźnieprzekraczaswekompetencje.Zob.Smith,s.528—529.
