Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.S.Freud:pomiędzykulturoznawstwemafilozofiąkultury
XIII
naniuFreudatwórczośćjestprzynajmniejczęściowozdeterminowana
przezmechanizmsublimacji.Jesttomechanizm,któremuFreudpo-
święcanajmniejmiejsca.Podkreślającograniczonystopieńjegowy-
stępowania,Freudniepozwalanaoptymistyczne,utopijnemyślenie
oczłowieku.uZdolnośćdouwznioślaniaposiadawieluludziwnie-
znacznychjedynierozmiarach–pisze.–Polegaonnatym,żedążenie
seksualneporzucaswójcelskierowanykurozkoszycząstkowejlubku
rozkoszypłodzeniaiprzyjmujeinny,któryjestgenetyczniezwiązany
zporzuconym,alesamniemożejużbyćnazwanyseksualnymlecz
społecznym(…).(…)poddajemysięogólnieprzyjętemuwartościowa-
niu,którestawiawyżejcelespołeczneniżseksualne,wgruncierzeczy
samolubne”19.
Rzadkoprzywoływane,aniezwyklewnikliwesąuwagiFreudana
tematpracy.Dostarczająidei,którepozwalająlepiejrozumiećfeno-
menpracoholizmu.Niesprawiedliwośćnatury,któranieobdarowuje
wszystkichjednakowymitalentami,zostajekompensowanakażdemu
dostępną(psychologicznie)możliwościąpracy.uMożliwośćprzesunię-
ciadużejczęścitakichskładowychlibido,jakkomponenty:narcystycz-
na,agresywnaiwłaściwaerotyczna,napracęzawodowąinazwiąza-
nezniąstosunkimiędzyludzkie,nadajepracywartość,której–jeżeli
chodziopotwierdzenieiusprawiedliwienieżyciawspołeczeństwie
–niedorównujenawetjejkonieczność.Szczególnegozadowolenia
dostarczadziałalnośćzawodowa,jeślijestonaswobodniewybrana,
awięcjeśliistniejejakotrwałeupodobanieodpowiadającekonstytu-
cjonalnieumocnionymskłonnościompopędowym,któremogłysięstać
pożytecznedziękisublimacji.Ajednakludziemałosobieceniąpracę
jakosposóbnauzyskanieszczęścia”20.Wydajesię,żetenaspektżycia
wkulturzeuległzmianie.Choćwiększośćludzipracujeprzedewszyst-
kimzkonieczności,tojednakzjawiskopracoholizmuzostałodostrze-
żoneiopisanejakocośodrębnegoodpracyzkonieczności.Stałosię
sposobemnauzyskanieszczęścia.Zdrugiejjednakstrony,nazwanie
tegozjawiskapracoholizmemniewyrażawpełniocenypozytywnej.
Skojarzeniezalkoholizmemsugerujeraczejpatologiczneuzależnienie
niżtechnikęszczęśliwegożycia.
Pojęciem,którejestważnedlaanalizykultury,aszczególniejej
aspektuduchowego,jestpojęciewyrzeczenia,rzadkoprzywoływane
wdyskursiefreudowskim.Pojawiasięono,gdyFreudpiszeoreligii
ijejtransformującejroliwżyciujednostkiikultury.Wbrewstereoty-
powiniespotkamywpismachFreudalekceważącegostosunkudoreli-
19S.Freud,Wstępdopsychoanalizy,dz.cyt.,s.309.
20S.Freud,Kulturajakoźródłocierpień,dz.cyt.,s.252.
