Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Wstęp
AlewRzeczypospolitejwdrażaniepostanowieńsoborowychodbywałosięszczegól-
niepowolnymietapami,aostateczneichwprowadzenienastąpiłodopierowXVIIIstu-
leciu.
164
Wprawdziejużw1564rokunasejmiewParczewiekrólZygmuntAugustofi-
cjalnieprzyjąłjeodnuncjuszapapieskiegoJanaFranciszkaCommendone
165
,takjak
arcybiskupPawełTarłonasynodzieprowincjonalnymmetropoliilwowskiej
166
,jednak
wpraktyceniemiałotożadnychkonsekwencji.Przyjęcieuchwałprzezprowincjęgnieź-
nieńskąopóźniałyobawyStolicyApostolskiej,abyprymasJakubUchański(1562-1581)
nieprzekształciłsynoduprowincjonalnegownarodowy,doczegowyraźniesięskłaniał
podwpływemszlachtyprotestanckiej,inieutworzyłKościołanarodowego.
167
Planyta-
kiezyskałynawetDprzychylnośćkrólaZygmuntaAugusta,którydostrzegałwsynodzie
szansęprzeprowadzeniaunieważnieniawłasnegomałżeństwa”.
168
Prymaskilkakrotnie
podejmowałpróbyzwołaniasynoduprowincjonalnego,aledziałaniatebyłyblokowane
przeznuncjuszówpapieskich.Dopiero19maja1577rokunasynodzieprymacjalnym
wPiotrkowieTrybunalskimdoprowadzonodouroczystegoprzyjęciadekretówzmie-
rzającychDdoodnowieniażyciakościelnegowPolsce”.
169
Wkrótcezaistniałapotrzeba
zwołaniakolejnegosynodu,abyuregulowaćpilnesprawy.
170
Znówjednakniedopusz-
czonodoniegozobawy,abynieprzeprowadzononanimrozwodukrólaStefanaBato-
regoiAnnyJagiellonki.AlenawetśmierćBatorego12grudnia1586rokunieprzesądzi-
łaojegozwołaniu,Dgdyżczaspanującegobezkrólewia,anastępnieelekcjiiukładyzHabs-
burgamiouwolnienieMaksymilianaabsorbowałybezresztybiskupów”.
171
Pomimousta-
wicznieponawianychwysiłkówdopieropodwunastulatachudałosięuzyskaćaprobatę
nuncjuszynajegoprzeprowadzenie.
172
Jakwidzimy,jużpierwszafalareformtrydenc-
kichwRzeczypospolitejbyłahamowana,wtymwypadkuprzezRzym,zewzględuna
panującątusytuacjępolityczno-społeczno-religijną.
Recepcjauchwałsoborowychwposzczególnychkrajach,równieżwPolsce,polegała
naprzystosowaniunormtrydenckichdowarunkówlokalnegoustawodawstwaparty-
164
J.Kłoczowski,Uwagiwstępne,[w:]ChrześcijaństwopolskieXVI-XVIIIw.,[w:]KościółwPolsce,t.II,s.43-47.
165
OosobistymwkładzieJanaFranciszkaCommendoniegowtodzieło:P.Aleksandrowicz,Przyjęcie
przezkrólaisenatuchwałSoboruTrydenckiegowParczewiew1564r.,DPrawoKanoniczne”1966,9,nr3-4,
s.363-381.
166
Jednakzzastrzeżeniami,codozabronionejkumulacjibeneficjów.S.Litak,Odreformacjidooświece-
nia…,s.60.
167
I.Subera,Synodyprowincjonalnearcybiskupówgnieźnieńskich,Warszawa1981,s.107.
168
S.Tymosz,Recepcjareformytrydenckiejwdziałalnościkanoniczno-pastoralnejarcybiskupaWacławaHiero-
nimaSierakowskiegowlatach1740-1780,Lublin2002,s.55.
169
M.Banaszak,T.Glemma,PrzyjęciereformytrydenckiejwKościelepolskim,[w:]HistoriaKościoławPolsce,
t.I,cz.2,red.B.Kumor,Z.Obertyński,Poznań-Warszawa1974,s.186.
170
Samsobórtrydenckina24.sesjiz11XI1563r.ogłosiłdekretozwoływaniucotrzylatasynodów
prowincjonalnych,acorokusynodówdiecezjalnych.W.Góralski,Wprowadzeniedohistorii…,s.143.
171
W.Góralski,Obowiązkiduchowieństwawstatutachsynodupiotrkowskiegoz1589r.,„StudiaSandomier-
skie”1985-1989,5,s.54.
172
J.Gręźlikowski,Recepcjareformytrydenckiejwdiecezjiwłocławskiejwświetleustawodawstwasynodalnego,
Włocławek2000,s.93.
