Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Habitusrodzajowymożnawięcnazwaćparadoksalnymkonstruktem,określającymsię
wzależnościodprawdopodobnejprzyszłości,którąwyprzedzaiwktórejnadejściuuczestni-
czy,wyczytującjąbezpośredniozeświatadomniemanego,jedynego,którydajesiępoznać17.
ReferowanepoglądyBernsteinaorazBourdieuiPasseronałącząsięoczy-
wiściezteoriamiMichelaFoucaulta,szczególniezaśzdziełemNadzorować
ikarać.NarodzinyWięzienia18.Powołujęsięnapismafrancuskiegobadacza,
abyjeszczemocniejuwydatnićzwiązkipomiędzyzjawiskiemreprodukcji
kulturowej,przemocysymbolicznejorazkształtowaniaindywidualnychha-
bitusówpoprzezprocesydyskursyfikacjiprzestrzeniszkolnej.
WpracyNadzorowaćikarać.Narodzinywięzienia,Foucaultopisujepe-
dagogikęszkolnąjakoproceskształtowaniaczłowiekatzw.zdyscyplinowa-
nego.Abyprocestenmógłzaistnieć,koniecznejestwydzieleniespecjalnego
miejsca,gdzieobowiązujemonotonnadyscyplina.Aparaturadyscyplinarna
tworzyzatemwłasnekodyprzestrzeni,którejarchitekturajestwykorzysty-
wanawokreślonychcelach19:
WeźmynaprzykładHklasę”-piszeFoucault.Wkolegiachjezuickichmieliśmyjeszcze
doczynieniazorganizacjąbinarnąiglobalnązarazem.Klasy,atemogłysięgnąćliczby
dwustualboitrzystuuczniów,dzielononadziesięcioosobowegrupy;każdązgrup,zjej
dziesiętnikiem,przydzielanodojednegozobozów,rzymskiegolubkartagińskiego[ł].
Formułęogólnąstanowiławojnairywalizacja20.
16
Wielezmieniłosięodczasówkolegiówjezuickich,niemniejpewneme-
chanizmypozostająpodobne:nadaltowłaśnieklasaszkolnajestmiejscem
przekazywaniawiedzyuprawomocnionejkulturowo.Uczniowieiuczenni-
cekorzystajązInternetu,wychodządoteatrówikin,aletylkoto,cozostaje
późniejzweryfikowaneizatwierdzoneprzezautorytetpedagogiczny,zyskuje
rangęwiedzyobiektywnejiprawomocnej.
Foucault,azanimBernstein,zwróciliuwagęnafakt,żefunkcjęregula-
tywno-dyscyplinującąspełniająrównieżplanylekcji,poprzezktórepraca
wkażdejjednostceszkolnejmatakisamrytm.Nauczycielom/komiuczniom/
uczennicomnarzucasięokreślonyukładpowtarzającychsięcyklilekcyjnych
iprzerw,podopieczni/nesiedząwławkach,zwyklezwróconychwstronęta-
blicyinauczyciela/ki,cosłużyzwiększeniuichHwydajności”
.Zpewnościąnie
sprzyjatopartnerskiejwymianiepoglądów.Abyuczeń/uczennicamógłwyra-
zićswojąopinię,powinien/natowpierwzasygnalizowaćpodniesieniemręki,
aosobaprowadzącalekcjęmusiwyrazićzgodęnazabraniegłosu.Wszelkie
tegotypudziałaniaFoucaultopisujejakoformydyscyplinowaniajednostek,
poprzezujarzmianieichciał:
17
L.Kopciewicz,2007,Rodzajiedukacja.Studiumfenomenologicznezzastosowaniemteoriispołecznej
Pierre’aBourdieu,Wrocław,s.73.
18
M.Foucault,1998,Nadzorowaćikarać.Narodzinywięzienia,tł.T.Komendant,Warszawa.
19
20
Tamże,s.139.
Tamże,s.141.
