Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
76
Mścisławowiczerzeczywiści
WliteraturzeczęstonajstarszyMonomachowiczwystępujezprzy-
domkiem„Wielki”187.WjednymmiejscuLatopisukijowskiegoznajdujemy
ustęp:„Vtoźevremja.vzidostaknjaźićadva.isCarjagorodazatoćenibili.
M,stislavomvelikym.knjazemKiev,skym[…]seboM,stislavvelikyi.ina-
sljediotcasvoegopot,Volodimera.Monomacha.velikago[…]”188.Jaksię
wydaje,wobucytowanychmiejscachzwrot„velikyi”odnosisiępersonal-
niedoMścisława.Czyjednakmożnatotraktowaćjakoprzydomek?Chyba
tak.Dojegowzględnegoupowszechnieniadoszłojednak—jaksięwydaje
—dopierowliteraturzehistorycznej189.
InformacjaośmierciMścisławaodnotowanazostałaprzezwieleźródeł.
NajobszerniejsząwiadomośćznajdujemywLatopisiekijowskim,którypod
6641r.zapisał:„Prestavisja.blagovernyiknjaz,M,stislavVolodimer,syn[…]
apriljav[15].ei.prazdnoinedjelje.vpjatok”190.Zkoleilatopisypółnocno-
ruskieozgonieMścisławawspominająpod6640r.,przyczymczęśćnich
ograniczyłasięwyłączniedopodaniadatyrocznejwydarzenia191,częśćzaś
zaznaczyła,że„PrjestavisjaM,stislavKyevje,Volodimiric,,apriljav14”192.
germańskimmianemsynaGidyaimieniemjejojcawydajesięprawdopodobny.Ostatnio
zaakcentowałtenzwiązekmocno,podkreślającrównież,żemianoHaraldbyłododatkiem
doimieniasłowiańskiego,ChristianRaffensperger,RussianInfluenceonEuropeanOnomastic
Tradition,[w:]Imenoslov.Istorièeskajasemantikaimeni,vyp.2,Moskva2007,s.130.
187
Zob.np.N.M.Karamzin,Istorijagosudarstvarossijskogo,t.II,s.107;A.Thiele,Stammtafeln,
188
t.II.2.,tabl.86.
Ipat’evskajaletopis’,kol.303.
189
Przydomek„Wielki”i„Chrobry”jestobecnynaokreślenieMścisławauTatiszczewa(Sobranie
soèinenij,t.II,s.91:„rodisjaVladimiruVsevolodićupervyjsyn,inarećenMstislav[…]iźepotom
VelikijiChrabryjimjanova”,s.137,143:„
Vovremjaegovseknjazjaruskieźilivsoverżennoj
tiżineinesmeledindrugagoobidet,.SegoradiegovsiiimjanovaliMstislavVelikij”).Wpierw-
szejredakcjiIstoriirossijskojnieznajdujemyjeszczeprzytoczonegoprzydomkuijegowyjaś-
nienia(ibidem,t.IV
,s.158,188–189).Wartotuwspomnieć,żeStepennajakniga,twórhistorycz-
nypowstaływ2poł.XVIw.,nieużywawobecMścisławaokreśleniaWielki(Stepennajakniga,
zob.s.412,417–418).Identycznierzeczsięprzedstawia,jeślichodzioksięgirodosłowne(zob.
np.Rodoslovnajaknigavtrechspiskach,s.35,37,68,145).Różnieprzedstawiałosięokreślanie
księciatymprzydomkiemwliteraturzerosyjskiejXVIIIw.NaprzykładMichaiłŁomonosow
(Kratkojrossijskojljetopisecsrodosloviem,Sanktpeterburg1760,zob.s.8,61–62)czyMichaił
M.Szczerbatow(Istorijarossijskajaotdrevnejšichvrementomypervijivtoroj,SanktPeterburg1901,
zob.np.s.112,146)nieużywaligowobecMścisława.ZkoleiTimofiejMal,ginzwałMścisława
Wielkim(ZercaloRossijskichGosudarej,s.150).Wewspółczesnośćprzydomka„Wielki”powąt-
piewałjużNikołajArcybaszew,zastanawiającsię,czyprzypadkiemwniektórychźródłach
terminu„wielki”nienależywiązaćztytułemksiążęcymMścisława(Povjestvovanie,t.I,przyp.
445nas.74).Por.opinięOleksejaiPetraTołoczków,którzybliżejniewyjaśniającswejopinii
stwierdzili,żeprzydomkiem„Wielki”określaliMścisławajużjegonastępcy(OleksijP
.Toloćko,
PetrP
.Toloćko,Kyïvs’kaRus’,Kyïv1998,s.215).
190
Ipat’evskajaletopis’,kol.294.Zbieżneinformacjepodajązwodychlebnikowski—ostrogski(The
OldRus’KievanandGalician—VolhynianChronicles,[w:]HarvardLibraryofEarlyUkrainian
Literature.Texts,t.VIII,Harvard1990,s.133,kol.255)orazpogodinski—czetwertyński(ibi-
dem,s.507,kol.lewa).
191
Zob.np.Radzivilovskajaletopis’,s.107;SokrašèennyjNovgorodskijletopisec(pospiskuN.E.
Nikol’skogo),[w:]PSRL,t.IV
,ć.1,Moskva2008,s.585;Cholmogorskajaletopis’,[w:]ibidem,
t.XXXIII,Leningrad1977,s.42.
192
Novgorodskajapervajaletopis’,s.22,207;Lavrent’evskajaletopis’,kol.301;Novgorodskajaèet-
vertajaletopis’CarskogoRodoslovija,ć.1,[w:]ibidem,t.XXI/1,SanktPetersburg1908,s.145;
