Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.7.Wiadomościzkartografii
21
Przywykonywaniumapypunktyiobiektyznajdującesięnafizycznejpowierzchni
Ziemizostajązrzutowanenasferycznąpowierzchnięodniesienia,anastępniewprocesie
odwzorowywaniakartograficznegotejpowierzchnizostająprzeniesionenapłaszczyznę.
Powierzchniakulilubelipsoidy,zewzględunazakrzywienie,niedasięułożyćna
płaszczyźniebezzniekształceń.Najbardziejzbliżonymdorzeczywistościinajmniejznie-
kształconymmodelemZiemijestglobus,jednakzewzględunazbytmałewymiaryitrud-
nościwposługiwaniusięnimnadajesiętylkodocelówdydaktycznych.
Przekształcenieobszarukulistegonaobrazpłaskinazywasięodwzorowaniemkar-
tograficznym.Obrazpowierzchnikuliprzedstawionynapłaszczyźniebędziezawsze
zniekształcony,alewzależnościodprzyjętegorozwiązaniazniekształceniatemogąbyć
różne.Zniekształceniuulegajątakieelementyterenu,jakdługościlinii,kątymiędzykie-
runkamiipolepowierzchni.Możnajednakdobraćtakieodwzorowanie,abyniewszystkie
elementyzostałyzniekształcone.
Istniejewieleodwzorowańkartograficznych.Zewzględunarodzajzniekształceń
dzielisięjenaczterygrupy:
równokątne(konforemne)—namapachopracowanychwtychodwzorowaniachkątysą
równeodpowiednimkątomwterenie;sąstosowaneprzyopracowywaniumaptopo-
graficznychimapdlamarynarki,lotnictwaorazdlawojska;
wiernopowierzchniowe—powierzchnienamapieodpowiadają(proporcjonalniedoska-
li)powierzchniomwterenie;stosowanesąprzyopracowywaniumapgospodarczych,
np.wceluzobrazowaniagęstościzaludnienia,ilościopadów,pokładówbogactwna-
turalnych;
wiernoodległościowe—namapachopracowanychwtychodwzorowaniachodcinkimie-
rzonewzdłużpewnychkierunków,np.wzdłużpołudnikalubwzdłużrównoleżnika,
niesązniekształcanewstosunkudowielkościterenowych;wykorzystywaneprzy
opracowywaniuniektórychmapspecjalnych,np.mapłącznościradiowej;
dowolne—występujątuwszystkietrzyrodzajezniekształceń.
Pojęciezniekształceńodwzorowawczychmożnaprzedstawićnaprzykładzieznie-
kształceńliniowych.Jeżelimamywtereniedwapunktyoznanychwspółrzędnychgeogra-
ficznych,copozwalanaobliczeniewspółrzędnychprostokątnychtychpunktównapłasz-
czyźnieodwzorowania,tomożemyporównaćwynikbezpośredniegopomiaruodległości
międzytymipunktamiwterenieiwynikobliczeniatejdługościnapodstawieobliczonych
współrzędnychprostokątnychtychpunktów.Uzyskanedanemogąbyćjednakowelub
mogąróżnićsięmiędzysobą.Wpierwszymprzypadkumówimy,żeodwzorowaniejest
równoodległościowe,comożedotyczyćtylkopewnychkierunków.Wdrugimprzypadku
stwierdzamyistnieniezniekształceńliniowych,wynikłychzzastosowanegoodwzorowa-
nia.Wówczasprzyprzejściuzdługościterenowychnapowierzchnięwodwzorowaniuna-
leżywprowadzaćodpowiedniepoprawki.Dotyczyćtomożerównieżkątówipowierzchni.
Ogólniemożnastwierdzić,żewielkośćzniekształceńzależyodrodzajuzastosowa-
negoodwzorowania,odwielkościobszaruZiemiprzedstawianegowtymodwzorowaniu
orazododległościdanegomiejscaodśrodkarzutowania.Niedotyczytomapmałychob-
szarów,któremożnaprzyjąćzapłaskie,gdziezniekształceniaprzysporządzaniumapsą
takminimalne,żemogąbyćzaniedbywane.
