Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Istotątejdefinicjijesttraktowaniezjawiskpolitycznychjakoskutkuuwarunkowań
geograficznych.
HaushoferijegowspółpracownicyzmodyfikowaliteoriępaństwaRatzlaiKjellena,
dodającelementyniemieckiegoszowinizmuorazkulturasyiwodza.Byłotopotrzeb-
neHaushoferowidocelówagitacyjno-politycznych,abymógłwykazać,wjakbrutalny
sposóbrozerwanonaturalnyorganizmNiemiecwprowadzająctraktatypoIwojnie
światowej.
W1936r.nakongresiegeografówniemieckichokreślonogeopolitykęjakonnaukę
opaństwieopartąnapodstawachnaukoZiemiiwykorzystującąbiologicznązasadę
–ujmowaniawydarzeńpolitycznychjakogeograficznieuwarunkowanychzjawiskżycio-
wych”.WzwiązkuztymwostatnichlatachprzedIIwojnąświatowąwysuniętojakono-
wezagadnienienproblemprzestrzeniwłaściwejdladanejrasy”(H.J.Scheppers,1937),
stwierdzając,żewspółoddziaływanierasyiobszaruniezależyodwpływuśrodowiska,
leczstanowiodwieczneharmonijnewspółistnienie.
Takieukierunkowanieteoriigeopolitykiniebyłojednakprzyjmowaneprzezna-
ukowcówniemieckichbezzastrzeżeń.KrytycyszkołyHaushoferałączylipowrótdo
pierwotnejteoriiKjellena,zakładającej,żegeopolitycznypunktwidzeniapaństwa
jesttylkojednymzwieluaspektówbadańnadpaństwem,ztezą,żewarunkówgeo-
graficznychniemożnaanalizowaćbezinnychczynnikówżyciapolitycznego.Równo-
cześniewykorzystywaliwtejargumentacjibogatepiśmiennictwodotyczącegeopoli-
tyki,stwierdzając,żewspólnąjegocechąjestujmowaniepaństwzpunktuwidzenia
dynamicznego.NatychzasadachoparłdefinicjęgeopolitykiA.Grabowsky(1933).
Wychodziłonzzałożenia,żegeografowieuważająZiemięijejwłaściwościzatrwałe,
geopolitykazaś,będącczęściąpolityki,ujmujeto,cojestwZiemizmiennelubto,
codlakażdejepokiidlakażdegopaństwamainneznaczenie.Todynamiczneujęcie
problemu,pomijająchistoriozoficznąpodbudowę,sprawiło,żezaliczonogeopolitykę
donaukpolitycznychitymsamymzaprzestanoujmowaniajejznprzyrodniczego”
punktuwidzenia.UprawianiageopolitykizaniechanowrazzupadkiemNiemiecna-
zistowskichw1945r.Odrzuconojąjakoteorięusprawiedliwiającąagresjęiprzemoc.
Niektóreelementygeopolitykisąjednaknadalaktualne.Wgruzachległaorganiczna
teoriapaństwa,leczwartośćjejdlageostrategiidałatenaspektgeopolityce,który
pozwoliłjejprzeżyćpotępieniebezpośredniopozakończeniuwojny.Geopolityczne
widzenieświata,regionówipaństwjestnadalgłośnodyskutowane.
Pewnąodmianągeopolitykijestuprawianawciążgeostrategia.Wjejroz-
wojugłównąrolęodegraliuczeniangielscyiamerykańscy,którzypróczogólnych
problemówgeopolitycznychzajmowalisięaktualnieprowadzonymipolitykamilub
strategiamiichwłasnychrządów.JednymznichbyłA.T
.Mahan(1840–1914),histo-
rykiadmirałStanówZjednoczonych,autorm.in.:TheInfluenceofSeaPowerUpon
History,1660-1783(1890).Mahanpodkreślałrolęmorzawżyciupaństwa,byłwielkim
orędownikiembudowypotężnejflotymarynarkiwojennej.Jegozdaniemnarozwój
iutrzymaniepotęgimorskiejoddziałują:
1)położeniegeograficzne,
2)fizyczne,,ukształtowanie”państwa(rodzajwybrzeża),
3)rozciągłośćterytorialna(długośćliniibrzegowej),
12
