Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
go,łączyłbadanianaukowezcelamidziałalnościpolitycznejNiemiec,kierowałuwagę
przyszłejgeopolitykiniemieckiejprzedewszystkimnapaństwo.Byłtorównocześnie
okresjednoczeniasiępaństwniemieckich,okrespowstawaniaWielkiejRzeszy.
Tym,którywywarłdecydującywpływnadalszyrozwójikierunekgeopolityki
wNiemczech,byłR.Kjellen(1864–1922),szwedzkiprawnikipolitykzUppsali,autor
DieGrossmachtederGegenwart(1914)iDerStaatalsLebensform(1917).Geopolityka
dlaKjellenabyładziełempolitykijakosyntetycznejnaukiopaństwie.Przedmiotem
geopolitykinniejestziemia,leczzawszeiwyłącznieziemiaprzenikniętapolityczną
organizacją”.TerytoriumdlaKjellenabyłonciałempaństwa”,dlategojestważniejsze
odludności.Państwobowiemmożeutracićczęśćludności(np.przezemigrację)bez
negatywnychskutków,natomiastkażdautrataterytoriumosłabiapaństwo,anawetje
unicestwia.Ztegopunktuwidzeniarównieżterytoriummożnaporównaćdowyodręb-
nionegoorganizmu(stądtakważnejestznaczeniegranic).
Kjellenwydzieliłkilkakryteriów,wedługktórychnależybadaćpaństwo:
1)kratopolityka(Kratopolitik)–naukaoorganizacjiwładzy,
2)socjopolityka(Soziopolitik)–badaniestosunkówipotrzebspołecznych,
3)etnopolityka(Ethnopolitik)–badaniepsychologiinarodu,
4)ekopolityka(Oekopolitik)–naukaogospodarce,
5)geopolityka(Geopolitik)–badanieśrodowiskageograficznegopaństwa.
GeopolitykabyławięcdlaKjellenapojęciemszerokim,kompleksowoujmującym
problempaństwa.Biologiczno-organicznateoriaKjellena,stawiając
napierwszymmiejscupaństwojakojednośćgeograficzną,trafiłanapodatnygrunt
wNiemczechpoIwojnieświatowej.Niektórzygeografowiesarkastycznienazywają
geopolitykę,tęodrębnąnaukępowstałąwNiemczech,ndzieckiemprzewrotuwojen-
negoidzieckiemklęski”.
Kjellenuważał,żepaństwostalewspółzawodniczyzsąsiadującymipaństwami,
chcączdobyćprawodoprzewodzeniainnym.Państwawiększepowinnyrozciągaćwła-
dzęlubzwierzchnictwonadmniejszymi,anaświeciepowinnoistniećtylkokilkabardzo
dużychikrańcowosilnychpaństw,tzw.mocarstw.Kjellen,będącygermanofilem,
widziałEuropęjakosuperpaństwokontrolowaneprzezNiemcy.
PodkoniecIwojnyświatowejniektórzyniemieccypolitolodzy,geografowieina-
cjonaliściwykorzystalipoglądyKjellenadoumocnieniastarejniemieckiejfilozofii
politycznej.Byłotoważnennarzędzie”służącedoodbudowyNiemiecjakomocar-
stwaświatowego.Tąsamąideologiąpróbowałytakżeposłużyćsięinnepaństwa,
m.in.WłochyiJaponia.NapodstawiekoncepcjiteoretycznychRatzlaiKjellena
utworzonowNiemczechw1919r.InstitutfürGeopolitik(zwanytakżeszkołągeo-
polityków),któregokierownikiemzostałgeograf,generałK.Haushofer(1869–1946).
Instytuttenskupiłgrupęnaukowców,dziennikarzyipolityków,którzybylipropa-
gatoramiideigeopolitycznych.W1924r.HaushoferzałożyłmiesięcznikZeitschrift
furGeopolitik.Wydawanolicznepublikacjeksiążkoweimapy,którenaukowouspra-
wiedliwiałyniemieckieroszczeniaipodbojeterytorialne.W1927r.przedstawiono
definicjęnowejdyscyplinynaukowej:nGeopolitykajestnaukąogeograficznych
ograniczeniachzjawiskpolitycznych.Jakonaukaopolitycznymorganizmieprze-
strzennymijegostrukturzewykorzystujeszerokometodynaukgeograficznych”.
11
