Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ANDRZEJSKRENDO
Istotnie,dialektykacokolwiekzawrotna…Platonostateczniewy-
stąpiłprzeciwmagii(itemu,conazywałmania)wimięświatłarozumu.
Teraz,wświeciemechanicznejreprodukcji,magia-czyraczejdialekty-
ka,którejjestelementem-okazujesię,dowodziAdorno,istotąoświe-
cenia:bowniej,awłaściwiewjejndialektycznymeterze”
,przechowuje
sięimpulsemancypacji.Magiasamawsobietopozór-alerozumiana
dialektycznienodczarowujeodczarowanyświat”
.Owonodczarowanie
odczarowania”towszakżecośinnegoniżpowtórnezaczarowanie-
ichybawtymodróżnieniuleżynerwargumentacjiAdorna.Gdzieś
wprzestrzeniwyznaczanejprzeztedwapojęciatworzysięto,conazwa-
liśmywyżejnowąkonfiguracją-iturodzisięwychylonawprzyszłość
potrzebaprzewodnika.
Jakdotądjednak,wciążtrwaidominujecoś,coAdornonazywa
nsmutkiemsztuki”
.Polegaonnatym,żewestetycepanujenniezmącone
piękno”
,wktórymnustałbyruchwszystkiego,cokolwiekdążywprze-
ciwnymkierunku”14.Wprzeciwnymoznaczadziś-wbrewhegemonii
ekonomiineoliberalizmuwkulturze.
roMaNtyzMJakopozór
Kiedymyślimyopoetachprzewodnikach,myślimyowielkichromanty-
kach.Ichybanazbytłatwouznajemyto,zaczymtęsknili,zarzeczywi-
stość.Uważamyichzapoetów,bytakrzec,organicznych:organicznie
związanychzeswojąspołecznościąimającychdostępdoczegoś,co
możnanazwaćźródłamipoezjiżywej.Ztegopowodunazywanisą
wieszczami-ijestto,oczywiście,platońskieokreślenie.Nazachodzie
jakiś-mimowszystkoblady-odpowiednikideiwieszczaznajdziemy
wObroniepoezjiShelleya(jakprzypominaAbramswZwierciadleilam-
pie,pisząctenesej,czytałonIona).Shelleytwierdzi,żenwdawniejszych
epokachświata[poecibyli]prawodawcamialboprorokami”15,poezja
zaśtonośrodekiobwódwiedzy,jesttym,coobejmujewszelkąwiedzę,
itym,doczegowszelkawiedzamusisięodnosić”16.Aletetezytobył,
14Tamże,s,97.
15P.B.Shelley,Obronapoezji,przeł.J.Świerzowicz,w:Manifestyromantyzmu1790-1830.
Anglia,Niemcy,Francja,wybórtekstówioprac.A.Kowalczykowa,Warszawa1995,s.98.
16Tamże,s.100.ZapomocąShelleyamożnateżwskazaćróżnicęmiędzynimaMickie-
wiczem–wieszczemiztegopowoduarchetypempoetywnaszejkulturze.Shelleypowia-
da:ktośpragnieuczynić„zproroctwaatrybutpoezji”,ktośinny„zrobićzpoezjiatrybut
proroctwa”(s.99)–atonietosamo.Shelleypoprzestajenatympierwszym,Mickiewicz
przechodzidodrugiego–aShelleynazywatenruchprzejściemnastronę„zabobonu”
34
