Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Trzęsieniaziemi
•Tektonicznetrzęsieniaziemisąnajczęstszeinajgroźniejszewskutkach.Stano-
wiąok.90%wszystkichtrzęsieńnakuliziemskiej.Ichprzyczynąjestgwałtow-
neprzemieszczeniesięmasskalnychwskorupieziemskiejlubgórnympłaszczu
Ziemi,wywołanerozładowaniemnagromadzonychtamnaprężeń.Wskorupie
ziemskiejiwgórnympłaszczuZiemiistniejąstrefy(sątonaogółgranicemię-
dzypłytamilitosfery)szczególniepodatnenakumulacjęnaprężeń.Mogągro-
madzićsięonejednaktylkodopewnejkrytycznejwielkości,poktórejprze-
kroczeniunastąpigwałtownerozładowanienagromadzonejenergiiwpostaci
wstrząsówsejsmicznych.Obecnośćtychstrefjestuwarunkowananajczęściej
procesamizachodzącymiwgórnympłaszczuZiemi.
Oprócztrzęsieńziemiwywołanychprzyczynaminaturalnymiwyróżniasięteż
technogenicznetrzęsieniaziemispowodowanedziałalnościączłowieka:wydoby-
waniemkopalin,eksploatacjąwódpodziemnych,budowądużychobiektówinży-
nierskich:zapórwodnych,wysokościowcówiinnych.Naprzykładciężar700tys.t
jednegoznajwyższychwieżowcówświataTaipei101(508m)wywieranapodłoże
ciśnienie4,7MPa.Wlatach1997-2003zanotowanowielewstrząsów,którychźródło
znajdowałosiębezpośredniopodfundamentamitegobudynku.Trzęsieniaziemisą
teżobserwowaneprzywypełnianiusztucznychzbiornikówwodnych.Podniesienie
poziomuwody(czasemoponad100m)powodujewzrostciśnieniaoddziałującego
naskałypoddnemzbiornika.Dlategoznacznieczęstszeniżwcześniejwstrząsy
występująm.in.wrejoniezaporyHoovera(StanyZjednoczone)czyWysokiejTamy
wAsuanie(Egipt).
OstatnimiczasyztakimitrzęsieniamiziemiborykająsięChiny.Wybudowanie
TamyTrzechPrzełomówispowodowaneniąspiętrzeniewodywywołałoliczne,
słabszeisilniejszetrzęsieniaziemi.IchliczbawprowincjiHubei,gdzieznajduje
sięzapora,wzrosłatrzydziestokrotniewporównaniuzokresemsprzedjejwybu-
dowania.Trudnoobardziejprzekonującydowódjejwpływunatrzęsieniaziemi.
AlenietylkoTamaTrzechPrzełomówjestgroźna.WprowincjiSyczuan,gdzie
znajdujesięzbiornikwodnyspiętrzonyzaporąZipingpu,awktórymzgroma-
dzono320mlntwody,nastąpiłow2008r.trzęsienieziemi,któregoepicentrum
znajdowałosięzaledwie5kmodzapory.Sejsmolodzyniekryli,żetrzęsienie
ziemi,wktórymzginęłowówczasok.90tys.osób,towynikspiętrzeniawody
wsztucznymzbiorniku.
Elementytrzęsieniaziemi
Miejscepodpowierzchniąziemi,zktóregorozchodząsięfalesejsmiczne,
nazywamyogniskiemtrzęsieniaziemilubhipocentrum(ryc.4).Zogniskafale
sejsmicznerozchodząsięnawszystkiestrony,ate,któredochodządopowierzchni
ziemi,objawiająsię(jeślisąwystarczającosilne)jakokrótkiewstrząsy.
